داشتن یک وکیل مجرب برای احقاق حق و دفاع از آنها در برابر یک اتهام و در منظر دادگاه، حق همگان است. طبق قانون اساسی ایران در همه دادگاه ها طرفین حق دارند تا برای خود وکیل انتخاب کنند و اگر نتوانند، باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم باشد. این اصل اشاره به وکیل تسخیری و معاضدتی دارد. اما وکیل تسخیری کیست و چگونه می توان یک وکیل تسخیری داشت؟
در برخی از دعاوی کیفری وجود یک وکیل برای متهم ضروری است که در برخی از شرایط خاص مثل بضاعت مالی ضعیف متهم برای وی وکیل تسخیری تعیین میشود. اما آیا این وکیل ویژگی خاصی دارد؟ آیا فقط برخی از وکلا میتوانند انتخاب شوند یا محدودیتی وجود ندارد؟ باید گفت تفاوتی در اختیارات وجود ندارد. تنها تفاوت در منشأ اتخاذ وکیل است. که در این مورد توسط دادگاه انجام امور موکل به وکیل تسخیری تفویض گردیده است. اغلب موارد به وکیل پایه یک دادگستری ارجاع می شود. به طور کلی وکلا موظفند سالانه ۳ مورد وکالت تسخیری را بپذیرند.
در دفتر حقوقی مونا ترابی، بهترین وکیل در تهران آماده ارائه خدمات حقوقی و کیفری به کاربران و موکلین هستیم.
وکیل تسخیری
طبق اصل ۳۵ قانون اساسی ایران، در همهی دادگاهها طرفین حق دارند وکیل اتخاذ کنند. یا اگر نتوانند باید برای آنها شرایط تعیین وکیل تسخیری فراهم باشد. نکته آن است که دعاوی کیفری دارای ضمانت اجراهای شدیدتری نسبت به دعاوی حقوقی هستند.
لذا ضرورت وجود بهترین وکیل کیفری در تهران و شهرستانها در این دعاوی پررنگ تر احساس می شود. چنانچه در قانون آیین دادرسی کیفری صراحتاً ابراز میکند که در جرایمی که مجازات آنها سلب حیات، حبس ابد، قطع عضو یا… است، چنانچه متهم شخصاً وکیل معرفی ننماید، تعیین وکیل تسخیری برای او الزامی است. در سایر جرایم نیز دادگاه میتواند به درخواست متهم با شرایطی برای او وکیل تعیین نماید. کلمهی تسخیری به معنای مکلف و تکلیف شده است که در اینجا یعنی وکیل تسخیری موظف است به پرونده محول شده، رسیدگی نماید.
شرایط و مراحل گرفتن وکیل تسخیری
طبق ماده ۳۸۴ قانون جدید آیین دادرسی کیفری ایران، در جرایمی که مجازات آنها سلب حیات( مانند قتل عمد)، حبس ابد(مانند سرقت حدی در مرتبه سوم)و قطع عضو(سرقت) باشد، رسیدگی به اتهام فرد باید با معیت وکیل او در دادگاه انجام شود. در صورت عدم تمکن در تعیین وکیل دادگاه موظف است برای او وکیل تسخیری با توجه به سابقه کاری و تخصص حرفهای معین کند. البته اگر در جرایم منافی عفت متهم از معرفی وکیل امتناع نماید، نیازی به تعیین وکیل از سوی دادگاه برای وی نیست. در مورد کودکان و نوجوانان متهم نیز اگر ولی یا سرپریت قانونی او وکیل معرفی ننماید یا وکیل او بدون دلیل موجه در دادگاه حضور نیابد نیز دادگاه میتواند برای وی وکیل معین کند.
زمانی که متهم وکیل خود را معرفی ننماید، مدیر دفتر شعبه، پرونده را به رئیس دادگاه ارسال می کند. تا طبق مقررات برای او وکیل تسخیری معین گردد. بدین صورت که پس از احراز صلاحیت متهم برای اخذ وکیل، به کانون وکلای دادگستری مربوط به حوزه پرونده اعلام میدارد که برای این پرونده نیاز به وکیل وجود دارد. سپس کانون وکیل تسخیری را انتخاب می کند. اطلاعات وکیل را به دادگاه اعلام و مراتب تعیین وکیل را به خود وکیل ابلاغ مینماید.
پرداخت حقالوکاله وکیل تسخیری چگونه است؟
مطابق آمارهای جرمشناسانه، بسیاری از جرایم میان اقشار ضعیف جامعه از لحاظ مالی و فرهنگی رخ میدهد. پس نمیتوان انتظار داشت فردی که متهم به ارتکاب قتل عمد است و نتوانسته وکیلی برای خود معین کند، حق الزحمهی وکیل تسخیری تعیینی از سمت دادگاه را پرداخت نماید.
در خصوص حقالوکاله وکیل تسخیری در پروندههای کیفری باید گفت در این موارد متهم تکلیفی به پرداخت حقالوکاله وکیل تسخیری ندارد. دادگستری از صندوق خود آن را مطابق اقدامات وکیل تسخیری و طبق تعرفه قانونی پرداخت می نماید. همچنین تمامی وجه حاصله از بودجه دادگستری مختص به خود وکیل است. برخلاف وکیل معاضدتی که باید بخشی از آن به کانون وکلا پرداخته شود.
موارد وکالت وکیل تسخیری
در این بخش به دو مورد از مواردی اشاره می کنیم که وکیل در آن ایفای نقش می کند. این موارد از قرار زیر است:
- 1- وکیل تسخیری در جرایم مواد مخدر: جرایم مربوط به مواد مخدر که در بردارنده ی مجازات های سالب حیات (اعدام)، حبس ابد یا حبس تعزیری درجه ۳ به بالا باشد؛ روند رسیدگی آنها مطابق قانون آیین دادرسی کیفری بدون حضور وکیل برای متهم میسر نیست. لذا تعیین یک وکیل برای متهم الزامی است. وکیل در این مقام می تواند موجبات کاهش جرم متهم را با استناد صحیح و بهجا به مقررات تخفیف در مجازات و سایر قوانین، موجبات تقلیل مجازات متهم به جرایم مواد مخدر را فراهم سازد.
- 2- وکیل تسخیری برای وکالت پرونده طلاق: غیر از موارد کیفری مواردی مانند طلاق توافقی ، طلاق غیابی یا… نیز وجود دارد. وکیل تسخیری می تواند در امور ملکی، نقش بهترین وکیل ملکی در تهران و شهرستانها را نیز ایفا نماید. افرادی هستند که نمیتوانند هزینه مشاوره با وکیل طلاق را تأدیه کنند. یا حتی ممکن است تا مراحل مشاوره حقوقی در مورد طلاق را پیش یک وکیل گذرانده باشند. اما نتوانند از پس ادامهی هزینهها بر بیایند. در این موارد نیز دادگاه وکیلی طلاق به طور رایگان برای آنها برمیگزیند و حقالوکاله وکیل از صندوق دادگستری پرداخت میگردد.
اهداف تعیین وکیل تسخیری
دعاوی کیفری دارای ضمانت اجراها و عواقبی به مراتب شدیدتر از سایر دعاوی هستند. گاهی بحث جان متهم در میان است. یکی از وظایف وکلا کمک به روشن سازی واقعیت برای قاضی با جمعآوری ادله و مستندات است. وظیفه اصلی هر وکیلی، چه وکیل تسخیری باشد چه نباشد، دفاع از موکل خود و جلوگیری از تضییع حق اوست.
چرا که هر متهمی از حقوق شهروندی برخوردار است. هیچ کس نمی تواند هیچ حقی را تا زمان صدور حکم از وی بگیرد. تنها یک فرد متخصص و حقوقدان می تواند در مقابل اتهامات از متهم دفاع کند، آنها را رد کند. یا زمینهی صدور حکم برائت را برای متهم فراهم سازد.
مثلا وکیل دیه تعیین شده را می تواند مورد ارزیابی قرار دهد. در صورت نامتعارف بودن اعتراض خود را بیان کند. پس در دعاوی کیفری به علت سنگین بودن مجازات برخی از جرایم، جلسات دادرسی حتماً باید با حضور وکیل تسخیری مدافع حقوق متهم برگزار گردد.
حضور وکیل تسخیری در دادگاه
دادرسی عادلانه ایجاب میکند اصولی بر فرایند رسیدگی حاکم باشد تا این فرایند منجر به نتیجهای مطلوب گردد. آیین دادرسی دارای مسائل پیچیدهای است که تشخیص و تسلط بر آنها برای اشخاص غیر حقوقدان، به سرعت و آسانی قابل تحقق نیست. انجام اقدامات متناسب به ترتیب و مهلتی که قانون مشخص میکند، لازمه اثبات حق است. که از دایرهی توانایی افراد غیر متخصص خارج است. این وکیل است که با گردآوری ادله کافی قاضی را در کشف حقیقت یاری میکند.وکیل در تمامی محاکم حقیقت را از دید مصلحت موکل از نظر میگذراند. این دخالت زمانی مثمر ثمر است که حقیقت دعوا در قالبی که متضمن حقوق موکل است گنجانده شود.
وکالت در لغت به معنای واگذاری امری به دیگریست و وکیل کسی است که این نمایندگی را قبول می کند. امروزه عدم حضور یک وکیل حقوقی در دعاوی حقوقی (مانند امور ملکی و انحصار وراثت) و وکیل کیفری در دعاوی کیفری باعث تضییع حقوق موکل خواهد شد. در دعاوی کیفری با اصل برائت مغایرت دارد و چه بسا موجب اطاله دادرسی و اشتباه در نتیجه رسیدگی نیز می گردد. پس حضور یک وکیل تسخیری چه در مرحلهی تحقیقات مقدماتی و چه در دادسرا و دادگاه، امری اهم از تمامی عناصر تاثیرگذار دخیل در نتیجه است.