در عرف جامعه ما نام ازدواج به واژه «مَهریه» گره خورده است؛ هر جا که بحث ازدواج مطرح میشود، سخن از مهریه و میزان آن نیز به میان می‌آید. هم‌چون عقد نکاح، نکات حقوقیِ بسیاری نیز پیرامون مهریه وجود دارد. در این نوشتار، به بررسیِ چیستی مهریه، انواع مهریه، نحوه مطالبه مهریه و تبیین مفاهیمی هم‌چون وکیل مهریه و مزایای مطالبه مهریه از طریق وکیل دادگستری پرداخته خواهد شد.
مهریه چیست؟
مهریه که به آن صِداق یا کابین نیز گفته میشود، از مهم‌ترین حقوق مالیِ یک زن در عقد نکاح است. بهعبارتبهتر، مهریه مالی است که زن به موجب عقد نکاح مالک آن میشود و مرد ملزم به دادن این مال به او است. برخی، از مهریه به‌عنوان هدیه‌ای تعبیر کرده‌اند که مرد در جریان عقد نکاح به همسر خود می‌دهد. اشاره به این نکته ضروری است که مطابق ماده ۱۰۸۱ قانون مدنی، اگر در عقد نکاح شرط شده باشد که در صورت عدم پرداخت مهریه در مدت معین نکاح باطل خواهد بود، نکاح و مهریه صحیح ولی این شرط باطل است. بهعبارتبهتر، درج چنین شرطی در عقد نکاح اعتبار ندارد.
قانون حاکم بر مهریه به چه صورت است؟
مهریه یا مَهرالمُسَمی ، مالی است که به موجب عقد نکاح بر زمه زوج قرار می گیرد.
به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی “به مجرد عقد ، زن مالک مهر می شود و می تواند هرنوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید”
درواقع مهریه نوعی حق شخصی است که زن مالک آن می شود و در صدور بدهی های مرد قرار می گیرد و پس از مرگ نیز به وراث زن می رسد.
وکیل مهریه به چه کسی گفته میشود؟
مطابق ماده ۶۵۶ قانون مدنی، وکیل نماینده قراردادی است که به نیابت از موکل (یعنی وکالت‌دهنده) امور حقوقیِ او را پیگیری می‌کند و در مقابل انجام این امور، اجرت دریافت می‌نماید. توجه به این نکته ضروری است که صرفاً شخصی که وکیل دادگستری باشد، میتواند انجام امور حقوقیِ دیگران را عهده‌دار شود. اشتغال به وکالت دادگستری نیز مستلزم داشتن پروانه وکالت است که شرایط دریافت آن، در قانون پیش‌بینی گردیده است. اشخاصی که مدرک لیسانس حقوق را اخذ می‌کنند، می‌توانند در آزمون‌های علمیِ خاصی که پیش‌بینی شده است، شرکت نمایند و پروانه وکالت دریافت کنند. هر یک از اشخاصی که پروانه وکالت دارند، می‌توانند در حوزه موضوعات مختلف حقوقی فعالیت نمایند. برخی از وکلای دادگستری به‌طور ویژه در حوزه دعاوی خانوادگی هم‌چون مطالبه مهریه فعالیت می‌کنند. وکیل مهریه تمامیِ اقدامات مربوط به مطالبه مهریه از جمله تنظیم و ثبت دادخواست، رفع ایرادات، مراجعه به دادگاه یا اداره ثبت، شرکت در جلسات رسیدگی، ارائه ادله و مدارک اثباتی مطابق مقررات و … را انجام می‌دهد.
مطالبه مهریه توسط وکیل مهریه چه مزایایی دارد؟
مهریه از مهم‌ترین حقوق مالیِ زن در عقد نکاح است. اشخاصی که تصمیم بر مطالبه این حق مالی دارند، می‌توانند این موضوع را شخصاً پیگیری کنند یا اینکه انجام آن را به یک وکیل دادگستری واگذار نمایند. چنانچه افراد بخواهند که خودشان این موضوع را پیگیری کنند، با ۲ مسئله مهم ممکن است مواجه شوند: نخست آن‌که بسیار محتمل است رسیدن به نتیجه مدت زمان زیادی به طول انجامد و دیگری آن‌که، ممکن است به جهت عدم‌آشنایی با رویه اداری و فرآیند رسیدگی به این درخواست و نیز، نداشتن اطلاعات تخصصیِ حقوقی، اقدامی را به اشتباه انجام دهند و پس از آن، مجبور شوند که برای اصلاح این اشتباه، هزینه بیش‌تری را صرف نمایند.
ازاین‌رو، چنانچه این اشخاص اطلاعات حقوقیِ کافی در این مورد ندارند و از رویه‌های اداری نیز به‌صورت کامل بی‌اطلاع می‌باشند، مناسب‌تر و معقول‌تر این است که پیگیریِ امور حقوقی خود در حوزه مطالبه مهریه را به یک وکیل دادگستری واگذار نمایند. در این مورد، ممکن است که بسیاری از اشخاص توانایی مالیِ کافی برای پیگیری پرونده از طریق وکیل دادگستری را نداشته باشند. در چنین مواردی، مناسب است که با استفاده از مشاورة حقوقیِ تلفنی یا حضوری از تخصص افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، استفاده شود.
مهرالمسمی چیست؟
مهریه از حیث نحوه تعیین انواع مختلفی دارد. یکی از انواع مهریه، مهرالمسمی است. اگر میزان و نوع مهریه با توافق خود زوجین یا توسط شخصی که زوجین انتخاب کرده‌اند، در عقد نکاح تعیین و مشخص شود، به آن مهرالمسمی گفته میشود.
از لحاظ نوع مهریه، زوجین می‌توانند هر مالی را که اولاً مالیت (یعنی ارزش اقتصادی) داشته باشد، دوماً توسط زن قابل تملک باشد، سوماً معین باشد، چهارماً منفعت عقلاییِ مشروع داشته باشد و پنجماً ملک شوهر باشد، به عنوان مهریه تعیین نمایند. باید توجه داشت که اگر مال تعیین‌شده به‌عنوان مهریه از نوع عین معین باشد (یعنی یک مال مشخص و معین مانند فلان خانه، فلان زمین، فلان ماشین و … به‌عنوان مهریه تعیین شده باشد)، آن مال باید در زمان انعقاد عقد نکاح وجود داشته باشد. اگر مشخص شود که این مال در زمان انعقاد عقد نکاح وجود نداشته است، مهریه باطل و بلااثر خواهد بود. مطابق ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی، اگر مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و اگر مهریه ملک غیر باشد، زن مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود، مگر اینکه صاحب مال اجازه دهد.
از لحاظ میزان مهریه، مطابق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی، تعیین میزان مهریه منوط به توافق و تراضی طرفین است. البته باید توجه داشت که قانون‌گذار ضمانت‌اجرای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه را کاهش داده است. در این مورد، به تفصیل در بندهای بعدی توضیح داده خواهد شد.
در حالتی که نوع و میزان مهریه در عقد نکاح تعیین شده است و مهریه از نوع مهرالمسمی می‌باشد، میزان مهریة قابل مطالبه در حالت‌های مختلف، متفاوت است. در این حالت، اگر زن و شوهر پس از نزدیکی از یکدیگر طلاق بگیرند، زن مستحق مهریة تعیین‌شده خواهد بود، اما چنانچه زن و شوهر پیش از نزدیکی از یکدیگر طلاق بگیرند، زن مستحق نصف مهریه خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهریه را قبلاً داده باشد، حق دارد که مازاد از نصف را باز پس گیرد.
انواع مهریه
مهریه بر دو نوع است:
۱- مهریه عندالمطالبه
۲- مهریه عندالاستطاعه.
مهریه، مالی است که در زمان جاری شدن صیغه‌ی عقد و نکاح، طبق توافق قبلی زوجین و براساس قوانین اسلام و رسوم اجتماعی، مرد به زن پرداخت می‌کند یا مکلف به پرداخت آن میشود. قانون دو نوع مهریه را مشخص کرده است و مهریه به دو دسته عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم میشود.
مهریه عندالمطالبه
بر اساس قانون هرگاه برای پرداخت مهریه، زمان و اجل معین نشده باشد، مهریه عندالمطالبه است. همانند یک بدهی به عهده مرد خواهد بود. هر هنگامی زن درخواست کرد مرد مکلف است آن را بپردازد. چه دارا باشد چه ندار و اگر اموالی نداشته باشد حکم جلب و در نهایت حبس مرد صادر می شود. در توضیح مهریه عندالمطالبه باید گفت که به محض عقد، زن مالک مهر میشود و هر زمان که بخواهد، میتواند مهریه خود را مطالبه کند. مهریه عندالمطالبه در هر حال باید پرداخت شود. درصورتی که به دلایل مختلف زوجه بخواهد از طریق قانونی دادخواستی را به دادگاه تقدیم نماید و طی آن خواستاری مطالبه مهریه خود شود میتواند با توجه به ماده‌ی (۱۰۸۵ قانون مدنی) تا دریافت نکردن مهریه خود از وظایف همسری خود و تمکین همسر امتناع کند.
مهریه عندالاستطاعه
مهریه ای است که بر عهده مرد است. اما اینکه زن بخواهد در هر شرایطی آن را طلب کند امکان پذیر نیست. ابتدا باید دارا بودن مرد را از لحاظ مالی اثبات کند و سپس اقدام به دریافت مهریه نماید. اگر مرد استطاعت مالی داشته باشد و همچنان از پرداخت مهریه خودداری کند. حکم حبس برای وی صادر می شود.
در صورت وجود هرگونه سوال حقوقی در مورد مهریه با ما در تماس باشید.
موسسه حقوقی بین المللی عدالت آریایی با بهره گیری از بهترین وکیل پایه یک دادگستری تهران تا انتهای مسیر حقوقی همراه شماست.
مطابق قوانین جدید در وصول مهریه ، زوجه می بایست ابتدایا به دفتر ازدواج خود مراجعه نموده و درخواست صدور اجراییه از دفتر مربوطه را بنماید ، دفتر ازدواج با دریافت مدارکی از قبیل شناسنامه و کارت ملی و سند ازدواج به این امر مبادرت می نماید و اجراییه به اداره ثبت اسناد دفتر ازدواج ارسال می گردد زوجه می بایست بااخذ نوبت از واحد اجرای مربوطه و مراجعه به اداره ثبت که در تهران دایره پنجم اجرای ثبت واقع در خیابان قایم مقام می باشد نسبت به تشکیل پرونده و انجام استعلامات سه گانه مربوطه شامل استعلام خودرو ، ملک و حساب های بانکی را درخواست نماید.
ارایه پاسخ های مربوطه معمولا در زمان یک هفته تا ۱۰ روز به نتیجه خواهد انجامید. امکان توقیف حقوق زوج دراین مرحله وجود دارد. فی النهایه درصورت وجود مال ، توقیف گردیده و در صورتی که مالی در دسترس نباشد و یا زوج آن را منتقل نموده باشد، اداره ثبت باارایه پاسخ به زوجه مبنی بر عدم وجود اموال متعلق به زوج ، نامبرده به ثبت داادخواست در دادگاه خانواده راهنمایی خواهد کرد. دراین امر اثنا ممکن است زوجه، اموالی که بر ارسال استعلام در مالکیت زوج بوده را توقیف نموده باشد و زوج بواسطه مبایعه نامه سابق بر آن مبادرت به انتقال به ثالث نموده باشد که دراینصورت ثالث ضمن وجود شرایط خاص قادر خواهد بودتا از طریق طرح دادخواست اعتراض ثالث اجرایی نسبت به رفع توقیف از مال و استرداد آن اقدام نماید که دراین اثنا بهره گیری از مشاوره بهترین وکیل مهریه ، دراین زمینه راه گشا خواهدبود.
پس از ثبت دادخواست در دادگاه و تعیین جلسه رسیدگی درصورتی که مرد توانایی مالی مبنی بر پرداخت یکجای مهریه نداشته باشد دادخواست اعسار را مطرح می نماید.
دراین صورت با پذیرش دعوی اعسار و بنابه تشخیص قاضی دادگاه، مهریه با پرداخت پیش قسط ، قسط بندی خواهد شد که بعد از صدور رای نیز هریک از طرفین می تواند دادخواست تعدیل اقساط مهریه را مطرح نماید که در ادامه نمونه ای از دادخواست اعسار ارایه خواهیم کرد.
بخشیدن مهریه در طلاق توافقی:
همانگونه که درمقاله درخصوص طلاق توافقی به تفصیل بیان گردید در طلاق توافقی ، زوجین می بایست نسبت به حقوق مالی به توافق برسند که یکی از این حقوق مالی مهریه می باشد که زوجه می تواند تمام آن را دریافت نماید و یا بخشی از آن را و یا اینکه کل آن را بذل نماید ، در هرحالت برای بخشیدن مهریه حالت های مختلفی وجود دارد:
۱- ابراء ذمه زوج
دراین صورت زن ، ذمه شوهر را بررسی می کند ، بعنوان دیگر قید می نماید شوهر تکلیفی درخصوص پرداخت مهریه نخواهد داشت.
۲- بذل مهریه در طلاق
زوجه در قبال طلاق، مهریه خودرا به شوهر بذل می کند که این نوع بخشیدن در طلاق های خلع و مبارات که برمبنای کراهت زوجه و یا هردو طرف می باشد شکل می گیرد که در طلاق های توافقی بسیار رایج است که دراین صورت مرد نیز قبول بذل می نماید.
۳- اقرار به دریافت مهریه
که دراین حالت زوجه طی سند عادی و یا رسمی اعلام می نماید که کلیه حق و حقوق خود را دریافت نموده است.
۴- بخشیدن مهریه در صورتجلسه عادی
درصورتیکه زوجین در برگه عادی توافقی درخصوص مهریه انجام داده و آن را منوط به حصول طلاق نمایند درحالیکه طلاق توافقی صورت نگیرد صورتجلسه اعتبار نخواهد داشت و زوجه امکان دریافت مهریه خود را خواهد داشت.
۵- بخشیدن مهریه در دفترخانه اسناد رسمی
زوجه طی نوشته ای در دفترخانه اقدام به بخشیدن مهریه خود و یا هبه آن می نماید.
علی ایحال در تمامی مراحل فوق الذکر و باتوجه به تخصصی بودن آن ، وجود وکیل متخصص در زمینه مهریه به شما کمک خواهد کرد تا در کمترین زمان ممکن و به بهترین شیوه به حقوقتان برسید ، ما در مؤسسه حقوقی عدالت آریایی تا انتهای مسیر در کنار شما خواهیم بود.
چه چیزهایی می تواند موضوع مهریه قرار گیرد:
طبق قانون مدنی هر مالی که مالیت داشته باشد می تواند موضوع مهریه قرارگیرد که عرفا امروزه سکه بهار آزادی بعنوان مهریه قرار می گیرد ، همچنین مهریه باید مشروع باشد مثلا زوجه نمی تواند دست و پای زوج و یا اموال نامشروع را بعنوان مهریه قراردهد.
حتی می توان انجام عمل یا فعالیتی را بعنوان مهریه قرار داد مانند آموزش دادن حرفه یا فعالیت یا سرودن شعر و…
مهریه به ارث می رسد و وراث می توانند به نسبت سهم الارث خود مطالبه مهریه کنند ، درصورت فوت شوهر ، مهریه زن جزء دین ممتازه می باشد و ابتدایا می بایست مهریه زوجه از اموال زوج پرداخت گردد.
نکته ای که حایز اهمیت است این است که خیانت و رابطه نامشروع حتی در فرض اثبات نیز تأثیری در استحقاق زوجه برای گرفتن مهریه ندارد و زوجه در هر حالتی ، مستحق دریافت نفقه می باشد.
مهریه مندرج در یند نکاحیه ملاک خواهد بود و امکان افزایش آن طی سند جداگانه وجود ندارد.
نکته مهم در توقیف اموال زوج ، توجه به متشفیات دین مصوح در ماده ۲۴ قانون جدید نحوه محکومیت های مالی می باشد که حتی درصورت توقیف امکان خروج توقیف می باشد.
۱- منزل مسکونی که عرفا در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد.
۲- اثاثیه موردنیاز زندگی که برای رفع حوایج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل او لازم است.
۳- آذوقه موجود به قدر احتیاج
۴- کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی
۵- وسایل و ابزار کسب ، پیشه وران ، کشاورزان و…
۶- تلفن مورد نیاز مدیون
۷- مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود.
فلذا مطابق قانون جدید ، خودرو متعلق به زوج جزء مستثینات دین محسوب نشده و قابل توقیف می باشد مگراینکه زوج اثبات کند که از خودرو مذکور بعنوان وسیله امرار معاش (تاکسی) استفاده می نماید.
مهریه به هر میزان قابل وصول می باشد بنابراین تصور رایج عرفی که بیان می دارد مهریه صرفا به میزان ۱۱۰ عدد سکه قابل وصول می باشد اشتباه محض است چراکه به موجب ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی ، بازداشت مرد درخصوص مهریه صرفا تا میزان ۱۱۰ عدد سکه بهار آزادی میسر می باشد. فلذا این به معنای عدم امکان وصول مازاد بر ۱۱۰ سکه نمی باشد چراکه باتوجه به رویه حاکم و دستورالعمل های تنظیمی مبنی بر حبس زدایی امکان صدور جلب یا بازداشت زوج در دعاوی مربوط به مهریه منتفی گردیده مگراینکه زوج حتی دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را مطرح ننموده و مبادرت به پرداخت ننماید.
