قبل از اینکه طلاق غیابی را توضیح دهیم، بهتر است بدانید که رای غیابی چیست. اگر دادخواستی علیه شخصی مطرح شود و خوانده یعنی کسی که علیه او خواسته مطرح شده است ابلاغیه‌ی نوبت رسیدگی دادگاه را به شخصه تحویل نگرفته باشد و طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی به او ابلاغ نشده باشد و یا این که در جلسات دادگاه حضور پیدا نکند و لایحه نیز نداده باشد، در صورت محکوم شدن او رای صادره غیابی می‌باشدو میتوان طلاق غیابی گرفت. رای غیابی طی ۲۰ روز پس از ابلاغ در همان شعبه قابل واخواهی است و کسی که رای غیابی علیه او صادر شده می‌تواند طی مدت مذکور با ذکر دلیل از دادگاه تقاضای واخواهی و رسیدگی مجدد نماید. در این مطلب به بررسی طلاق غیابی و نکات مهم آن می‌پردازیم.
طلاق غیابی چیست؟
طلاق نیز از قاعده‌ی فوق مستثنی نیست و اگر وقت رسیدگی به خوانده ابلاغ واقعی نشده باشد و در دادگاه نیز حاضر نشود و لایحه نیز نداده باشد در فرض محکومیت، طلاق غیابی است. اما با توجه به این که خواهان طلاق و خواسته‌ی طلاق می‌تواند از طرف زوج (مرد) یا از طرف زوجه (زن) باشد، در ادامه این موارد را به تفکیک توضیح می‌دهیم.
طلاق غیابی از طرف مرد چگونه است؟
به موجب ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی حق طلاق در اختیار مرد است. در نتیجه اگر مردی دادخواست طلاق به طرفیت همسرش بدهد چه زن در دادگاه حاضر شود و چه نشود و لایحه نیز ندهد، قطعاً رای طلاق صادر خواهد شد اما در حالت دوم رای صادره طلاق غیابی است و زن می‌تواند در مهلت قانونی واخواهی نماید. نکته حائز اهمیت این است که رای طلاق به درخواست مرد از سوی دادگاه صادر میشود. ولی ثبت طلاق منوط به پرداخت حقوق مالی زن (زوجه) است که در رای دادگاه منعکس میشود.
ممکن است این سوال مطرح شود که حقوق مالی زوجه در طلاق از طرف مرد چیست؟ این حقوق عبارت است از مهریه، اجرت المثل ایام زوجیت (به شرط مطالبه از طرف زوجه)، نفقه ایام عده، نفقه معوقه (در صورت مطالبه زوجه و استحقاق او) و شرط تنصیف اموال مندرج در عقدنامه به شرط امضاء این شرط توسط زوج و موجود بودن اموال در هنگام طلاق که پس از عقد خریداری شده باشند. یک وکیل طلاق به درخواست زوج می‌تواند تمامی کارهای مربوطه را انجام دهد.
پس از صدور حکم طلاق غیابی به درخواست زوج اگر زوجه قبلاً مهریه را مطالبه نکرده باشد، زوج در صورت مصر بودن و عدم توانایی پرداخت یکجای مهریه می‌تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به همان شعبه صادر کننده‌ی طلاق به طرفیت زوجه تقدیم نماید. دادگاه در صورت عدم حضور زوجه یا نبودن او با توجه به شهادت شهود زوج، مهریه را تقسیط می‌کند. در صورت هرگونه سوال در این مورد، بهتر است با وکیل خانواده مشورت نمایید.
طلاق غیابی از طرف زن چگونه است؟
اگر زنی به طرفیت شوهر دادخواست طلاق غیابی را مطرح کند و دلیلی محکمه پسند برای طلاق ارائه کند و شوهر علی رغم ابلاغ در دادگاه حضور پیدا نکند، لایحه ندهد و اخطاریه دادگاه هم به او ابلاغ واقعی نشده باشد، آنگاه رای طلاقی که از سوی دادگاه صادر میشود غیابی است.
طلاق غیابی از طرف زن چقدر طول میکشد؟
به دلیل حادث شدن عسر و حرج به موجب غیبت مستمر زوج بر زوجه و استماع دلایل زوجه از سوی محکمه، رأی غیابی بر طلاق زوجین صادر میشود و این مدت زمان حدود 2 تا 3 ماه در صورت عدم مراجعه‌ی زوج می‌باشد. نسبت به مطالبه مهریه تفاوتی نمی‌کند که پیش از اقامه طلاق یا پس از آن اقدام کند و تا زمانی که رأی بر پرداخت مهریه از سوی زوج را اخذ کند، بر ذمه زوج است که مهریه‌ی زوجه را پرداخت نماید. ارجاع به پزشک قانونی به منظور باردار بودن یا نبودن به نظر قاضی بستگی دارد که عموماً زوجه باید نظریه پزشک قانونی را اخذ کند.
مهریه در طلاق غیابی:
مهریه در طلاق غیابی در صورتی که دادخواست طلاق از طرف زوج باشد چگونه خواهد بود؟
در صورتی که دادخواست طلاق غیابی از سوی زوج به دادگاه ارائه گردد، دادگاه رأی به طلاق خواهد داد. اما تمام حق و حقوق زوجه در رای صادر شده در نظر گرفته میشود. بنابراین زوجه می‌تواند بعد از طلاق غیابی از طرف زوج، مهریه را دریافت نماید. علاوه بر این سایر حق و حقوق زن نیز در رأی در نظر گرفته میشود تا در صورت مطالبه از طرف زوجه پرداخت شود.
مهریه در طلاق غیابی در صورتی که دادخواست طلاق از طرف زوجه باشد چه شرایطی دارد؟
در این صورت و با وجود مفقود بودن زوج، شرایط مهریه کمی پیچیده‌تر از حالت عادی خواهد بود. در چنین شرایطی با توجه به اینکه زوج مفقود شده است، امکان مطالبه‌ی مستقیم مهریه از او وجود ندارد. اما شرایطی فراهم شده است که زوجه بتواند با رأی دادگاه نسبت به توقیف حساب بانکی و یا سایر اموال و مستغلات زوج اقدام کرده و حق خود را از مهریه دریافت نماید. اگر زوجه از طرف زوج وکالت تام‌الاختیار برای طلاق داشته باشد، طلاق صادر شده دیگر طلاق غیابی محسوب نمیشود و در زمره طلاق توافقی قرار می‌گیرد که در این صورت قوانین آن فرق دارد. قاضی در این موارد برحسب بندهای مندرج در وکالتنامه، رای مورد نظر را صادر می‌کند. در صورتی که اطلاعات خاصی در این مورد ندارید، بهتر است بهترین وکیل مهریه را انتخاب نمایید.
اگر شوهر غایب مفقودالاثر باشد:
یکی از مواردی که طبق قانون زوجه می‌تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند این است زوج به مدت چهار سال تمام مفقود باشد. در این صورت به موجب ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی تقاضای طلاق مطرح میشود.
اگر مرد شروط چاپی عقدنامه را امضاء کرده باشد، طبق بندهای ۸ و ۱۱ عقدنامه ترک منزل به مدت شش ماه از موجبات طلاق خواهد بود و اگر مرد در دادگاه حاضر نگردد رای طلاق غیابی است.
اگر زنی از شوهر وکالت در طلاق کامل داشته باشد، می‌تواند با انتخاب وکیل دادگستری به وکالت از زوج و بدون حضور او و از طریق طلاق توافقی مراحل طلاق را طی نماید. توجه داشته باشید که از نظر حقوقی این طلاق به دلیل حضور وکیل مع الواسطه برای زوج طلاق غیابی محسوب نمیشود.
یکی از شگردهای بعضی از وکلا و زنان این است که اگر دادخواست طلاق به درخواست زوجه باشد ،دادخواست مطالبه نفقه معوقه حداقل به مدت شش ماه در شورای حل اختلاف طرح می‌کنند و با دادن نشانی صوری و اشتباهی رای غیابی نفقه معوقه اخذ می‌کنند و به دنبال آن به استناد نپرداختن نفقه دادخواست طلاق به دادگاه می‌دهند. این روش در مورد آقایانی که مدتی در خارج از کشور هستند بسیار انجام میشود.که واضح است در صورت کذب بودن موضوع، کاری غیر اخلاقی می‌باشد.
طلاق غیابی با آدرس اشتباه:
در دعاوی خانواده طرفین در زمان تقدیم دادخواست، باید کد ملی طرف مقابل را به کاربر دفتر خدمات الکترونیک قضایی اعلام کنند. در صورتی که طرف مقابل در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشد، ابلاغ اخطاریه حضور و سایر اوراق قضایی از این طریق به عمل می‌آید. اما چنانچه طرف مقابل در سامانه ثنا ثبت نام نکرده باشد، شما باید نشانی وی را به کاربر دفتر خدمات قضایی اعلام کنید. در چنین شرایطی ممکن است برخی افراد شیطنت کرده و نشانی واقعی طرف خود را اعلام نکنند تا از این طریق از ابلاغ واقعی اوراق قضایی به او جلوگیری کنند. به ویژه زمانی که طرف مقابل در خارج از ایران سکونت داشته باشد، این اتفاق بسیار می‌افتد.
در این حالت چنانچه رای علیه فرد صادر گردد، اگر حکم به او ابلاغ واقعی نشده و وی مدعی عدم اطلاع از مفاد حکم باشد، می‌تواند دادخواست واخواهی را به دادگاهِ صادرکننده‌ی حکم غیابی تقدیم نماید. در واقع می‌تواند درخواست رسیدگی مجدد به پرونده را مطرح کند. در این صورت دادگاه ابتدا به ادعای عدم اطلاع او رسیدگی می‌کند و چنانچه آن را بپذیرد قرار قبول دادخواست واخواهی را صادر می‌کند. این قرار مانع از اجرای حکم میشود.
ثبت طلاق در دفتر طلاق به صورت غیابی:
1) در صورتی که زوج خواهان طلاق باشد:
زوجه باید برای جاری شدن صیغه طلاق، در تاریخ مشخص در دفتر ثبت طلاق حضور پیدا کند.
اگر زوجه طی یک هفته در دفترخانه حاضر نشود، سردفتر اخطاریه حضور را برای زوج و زوجه ارسال می‌کند.
در صورتی که باز هم زوجه در دفترخانه حضور پیدا نکند، صیغه طلاق بدون حضور او جاری خواهد شد و این موضوع به اطلاع او خواهد رسید.
2) در صورتی که زوجه موفق به دریافت گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق شود:
زوجه باید طی مهلت مقرر گواهی را به دفترخانه ارائه دهد و زوج نیز باید برای ثبت طلاق در دفترخانه حضور پیدا کند.
در صورتی که زوج از رفتن به دفترخانه امتناع ورزد، سردفتر موضوع عدم حضور زوج برای ثبت طلاق را به دادگاهِ صادرکننده گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق اطلاع می‌دهد.
بعد از این زوجه باید از دادگاه بخواهد که مرد را برای اجرای صیغه طلاق احضار نماید. در صورتی که بعد از ارسال احضاریه، باز هم زوج از حضور خودداری نماید، دادگاه با رعایت دستورات شرعی، صیغه طلاق را بدون حضور زوج جاری می‌کند و دستور ثبت آن را به دفتر ثبت طلاق می‌دهد. همچنین دادگاه به دفترخانه دستور می‌دهد بعد از ثبت طلاق، موضوع ثبت طلاق را به زوج اعلام نماید.
3) اگر طلاق توافقی باشد:
حضور زوج و زوجه برای ثبت طلاق الزامی است و در طلاق توافقی نمی‌توان یک طرفه غیابی طلاق را ثبت نمود.
هزینه طلاق غیابی در سال 1400چقدر است؟
هزینه طلاق غیابی در سال ۱۴۰۰ شامل موارد زیر می‌باشد:
یکی از موارد مهم در محاسبه‌ی هزینه‌ی طلاق غیابی در سال 1400 هزینه دادرسی دادگاه در خصوص طلاق غیابی است و با توجه به اینکه دعوای طلاق یک دعوای غیر مالی است، همان زمانی که یکی از زوجین تصمیم می‌گیرد دعوای طلاق را مطرح نماید، باید هزینه دادرسی طلاق غیابی (ثبت دادخواست طلاق و پرداخت هزینه رسیدگی به آن توسط دادگاه) را که چیزی حدود 200 هزار تومان است بپردازد.
یکی دیگر از موارد مربوط به انجام مراحل مشاوره در طلاق و یا انجام مراحل داوری در طلاق می‌باشد. در مورد مقدار هزینه مشاوره در طلاق و یا داوری در طلاق نیز باید گفت که در سال ۱۴۰۰ میزان هزینه مشاوره در طلاق برای هر کدام از زوجین حدود 52 هزار تومان است و حدوداً نیاز است پنج جلسه مشاوره طلاق انجام شود که با این احتساب، جمع کل هزینه مشاوره حدود 520 هزار تومان میشود. هزینه داوری در طلاق نیز چیزی حدود صد هزار تومان می‌باشد.
علاوه بر این هزینه‌ها، اگر برای طلاق غیابی وکیل تعیین شده باشد، نیاز است که حق‌الوکاله وکیل نیز پرداخت گردد که این حق‌الوکاله طبق تعرفه ممکن است چیزی حدود دو تا پنج میلیون تومان باشد که در این صورت، برخی وکلا هزینه دادرسی در دعوای طلاق و یا هزینه‌های مربوط به ثبت طلاق را خودشان پرداخت خواهند کرد.
زمانی که دادگاه حکم طلاق غیابی را صادر کند، خواهان باید به یکی از دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه نموده و اقدام به ثبت طلاق غیابی در شناسنامه نماید. این مرحله نیز نیازمند پرداخت هزینه است. هزینه ثبت طلاق غیابی در شناسنامه نیز چیزی حدود 400 هزار تومان است.
مدت عده در طلاق غیابی چه قدر است؟
پس از انحلال ازدواج به هر شکل و علتی، زوجه تا مدت مشخصی نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند. این مدت عده نام دارد. ماده‌ی 1150 قانون مدنی، عده را مدت زمانی دانسته است که تا انقضای آن زن نمی‌تواند با فرد دیگری ازدواج کند. مدت عده طلاق سه طُهر است. طُهر در لغت به معنای پاک شدن است. در اصطلاح حقوقی نیز به معنای پاکی زن از عادت ماهانه و مدتی بین دو عادت ماهانه است. مدت تقریبی عده در طلاق سه ماه است. در حکم دادگاه نیز معمولاً همین سه ماه قید می‌گردد. در صورتی که زن باردار باشد، باید تا زمان زایمان عده نگه دارد. حتی اگر زایمان زودتر از سه طُهر رخ دهد.
البته در موارد زیر زن عده ندارد:
- زنی که بین او و شوهرش رابطه‌ی زناشویی صورت نگرفته است.
- زنی که یائسه شده است.
آیا امکان ازدواج مجدد پس از طلاق غیابی برای زن وجود دارد؟
در صورتی که مرد بدون دلیل مشخصی خانه‌ی خود را ترک کند و هیچ ردی از محل حضور خود به جای نگذارد، زن می‌تواند درخواست طلاق غیابی کند و طلاق انجام میشود. اما در مورد ازدواج مجدد قانون هیچ مانعی برای این مورد در نظر نگرفته است و زن می‌تواند پس از پایان یافتن دوره عده‌ی خود، دوباره ازدواج کند و به اجازه‌ی ولی یا جد پدری احتیاجی نخواهد داشت.
عسر و حرج در طلاق غیابی
به موجب ماده 130 قانون مدنی عسر و حرج بدین ترتیب مشخص و تعیین گردیده است:
اگر شرایط زوجیت باعث ایجاد عسر و حرج زوجه شود، در این صورت زوجه می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و درخواست طلاق را مطرح کند. اگر دادگاه شرایط مشقت بار زوجه را درست تشخیص دهد، بنابراین زوج باید زوجه را طلاق دهد و اگر اجبار دادگاه بی‌فایده باشد، حاکم شرع می‌تواند طلاق زوجه را صادر کند و او را از شرایط مشتقت بار نجات دهد.
