ازدواج در تمامی کشورهای جهان با قواعد و شیوه‌های مختلف بر مبنای عواملی همچون دین، عرف و رسوم آن منطقه محقق میگردد. در کشور ما نیز ازدواج مطابق دستورات دین اسلام منعقد و یا فسخ و باطل میشود و برای دریافت مطالبات قانونی هر کدام از طرفین به وکیل خانواده مراجعه می شود. در ایران این برای ازدواج موقت کلمه‌ی صیغه بیشتر از عقد موقت به گوش رسیده و بین مردم نیز مصطلح شده است. اما منظور از صیغه چیست و از چه قواعد و شروطی برخوردار است؟ در این مقاله با بررسی موضوع صیغه یا ازدواج موقت همراه ما باشید.
مونا ترابی، بهترین وکیل در تهران است که با تخصص کافی در امور خانواده راهنمای شما خواهد بود.
صیغه یا ازدواج موقت
همانطور که گفتیم یکی از اشکال انعقاد عقد زوجیت بین زن و مرد، عقد موقت است. که در عرف به صیغه یا ازدواج موقت مصطلح شده است. این کلمه در لغت به معنای عبارتی است که در زمان انعقاد معاملات دلالت بر رضایت طرفین دارد. که این معامله می تواند شامل خرید و فروش، عقد نکاح یا… باشد. که در هر مورد دارای الفاظ مخصوص به خود است. اما اغلب منظور همان محرمیت و عقد نکاح موقت است. عقد موقت عقدی است که در آن زن و مرد برای مدت معینی به نکاح یکدیگر در می آیند. در آن زمان مشخص شده، زن و شوهر یکدیگراند. نکاح منقطع(عقد موقت) از ویژگی‌های مذهب تشیع و در قانون مدنی منعکس شده است و در کشورهای غربی و یا کشورهای اسلامی تحت تاثیر مکاتب اهل سنت پذیرفته نشده است.
از آنجا که انعقاد یا عدم انعقاد عقد نکاح مرز بین حلال و حرام است، ملزم است که با الفاظ مخصوصی منعقد شود. مطابق نظر امام خمینی(ره) به احتیاط لازم است صیغه یا ازدواج موقت به عربی خوانده شود مگر آنکه زن و مرد از بیان کلام عربی عاجز باشند که در اینصورت تنها به گونه‌ای که الفاظ و عبارات شان ترجمه و معادل عبارات عربی الفاظ عقد نکاح باشد، می‌توانند آن را به زبانی غیر از عربی جاری و منعقد کنند. پس عربیت شرط تحقق نکاح نیست. طبق قانون مدنی ایران نیز نکاح با هر لفظی که صریحاً دلالت بر قصد ازدواج نماید واقع میگردد و نیازی به تشریفات دیگر ندارد.
صیغه یا ازدواج موقت در قانون
صیغه یا ازدواج موقت مطابق ماده ۱۰۷۵ قانونی مدنی، قانونی و شرعی شمرده شده است. در قانون به صورت پراکنده قواعد مربوط به نکاح منقطع نام‌برده شده است. در نکاح دائم نیز برای زن مهر معین می گردد. عدم ذکر آن موجب بطلان عقد نمی شود. اما همانطور که گفتیم عدم ذکر مهریه در عقد موقت موجب بطلان است. که در ماده ۱۰۵۹ قانون مدنی به آن اشاره می شود.
طبق ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی زوجه تنها در صورتی مستحق دریافت نفقه است که شرطی مبنی بر الزام زوج به پرداخت نفقه موجود باشد. در غیر اینصورت در صیغه و ازدواج موقت شوهر تعهدی به پرداخت نفقه به زن ندارد. به استنباط از ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی می توان گفت در نکاح منقطع طلاق وجود ندارد. چرا که پس از انقضای مدت جدایی زن و مرد تحقق می‌یابد.
چگونه صیغه محرمیت بخوانیم؟
به‌طور کلی صیغه یا ازدواج موقت به ۴ طریق قابل تحقق است:
- شخص ثالثی به وکالت از زوج و زوجه آنها را به عقد هم در آورد. «زَوَّجتُ مُوکِّلَتی (نام خانم) مُوَکَّلی (نام آقا) فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ عَلَی المَهر المَعلُوم» سپس به وکالت از آقا می گوید: «قَبِلتُ التَّزویجَ لِمُوَکِّلی (نام آقا)»
- هرکدام از زن و مرد عبارت مربوط به خود را بخواند به این نحو که ابتدا زن می‌گوید: «زَوَّجتُکَ نَفسِی فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهرِالمَعلُوم » و آقا بلافاصله می گوید: «قَبِلتُ التَّزویجَ»
- داماد از عروس وکالت میگیرد و خود به عنوان عاقد عقد را جاری می‌کند. به این نحو که به وکالت از عروس می‌گوید: «زَوَّجتُ مُوَکِّلَتِی (نام خانم) نَفسِی، فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهر المَعلُوم» سپس بلافاصله از طرف خودش می گوید: «قَبِلتُ التَّزویج»
- در این روش زن از مرد وکالت میگیرد و در اینصورت عقد به این نحو جاری میشود: زن می‌گوید: «زَوَّجتُک نَفسِی، فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهر المَعلُوم» سپس بلافاصله از طرف آقا می گوید: «قَبِلتُ التزویج لموکِّلی (نام آقا)» پس همانطور که معین شد صیغه یا ازدواج موقت می تواند توسط خود طرفین و یا شخص ثالث خوانده شود.
شرایط صحیح بودن صیغه یا ازدواج موقت
هر عقدی اعم از عقد نکاح، صیغه یا ازدواج موقت و غیره، دارای یک سری شرایط صحت عمومی می باشد. که عبارتند از قصد، رضایت و اهلیت طرفین. اما شروط اختصاصی دیگری نیز برای عقد نکاح مانند اختلاف جنس یا نیاز به اجازه ی ولی نیز وجود دارد. کمک گیری از یک وکیل حقوقی در تشخیص صحت عقد نکاح، مسئله‌ای حیاتی و حائز اهمیت است. در کنار تمامی شرایط یاد شده، صیغه یا ازدواج موقت دارای شروطی است که بدون آنها، باطل می گردد:
- معین بودن مدت: همانطور که مشخص است عقد موقت، موقتی است. پس باید زمان پایان آن مشخص باشد. تا عقد به درستی محقق شود.
- مهریه: طبق قانون مدنی ایران اگر در نکاح منقطع(موقت) مهریه برای زوجه(زن) معین نگردد، عقد باطل می باشد. بعد از خواندن صیغه در صورتی که مهریه وصول نشد می توانید از یک وکیل مهریه کمک بگیرید.
در نظر بدارید که اگر در وصول مهریه با امور ملکی سر و کار دارید، بهترین وکیل ملکی در تهران مناسب ترین گزینه برای شما خواهد بود.
ثبت صیغه یا ازدواج موقت
بر خلاق آنکه در ازدواج دائم، ثبت آن الزامی است. حتی برای خاطی طبق قانون مجازات اسلامی حبس تعزیری تا یک سال در نظر گرفته می شود، ثبت صیغه یا ازدواج موقت اصولا الزامی نیست. برابر ماده ۲۱ قانون خانواده، ثبت نکاح موقت فقط در موارد ذیل الزامی است:
- زوجه باردار شود.
- طرفین توافق کنند.
- ضمن عقد شرط شده باشد.
بنابراین در موارد دیگر ثبت صیغه یا ازدواج موقت الزامی نیست. به عبارتی عدم ثبت آن ضمانت اجرای مدنی یا کیفری، ندارد.
حقوق زن در صیغه یا ازدواج موقت
به‌طور کلی در نکاح برای زن حقوقی در نظر گرفته می شود. که بنا بر دائم یا موقت بودن آن، تفاوت هایی وجود دارد. در صیغه یا ازدواج موقت اگر مهریه در زمان انعقاد عقد معین نگردد، آن را به‌طور کامل باطل و بی‌اثر می سازد. در آن صورت هرگونه ارتباط زن و مرد حرام است. بحث نفقه از مسائل مهمی ست که باید به آن اشاره کرد. زن در صیغه یا ازدواج موقت تنها در صورتی می تواند از شوهر خود طلب نفقه کند که در ضمن عقد نکاح موقت آن را شرط کرده باشد! و الا نمی‌تواند علیه مرد به علت عدم پرداخت نفقه اقدامی کند. در ادامه به این موضوعات جداگانه می پردازیم. با ما همراه باشید.
قوانین ارث در صیغه یا ازدواج موقت
از آنجایی که صیغه یا ازدواج موقت دائمی و مادام العمر نیست، نه زن و نه مرد هیچ کدام از دیگری ارث نمی برند. حتی اگر مدت نکاح خود را برای چندده سال معین کرده باشند. درمورد اینکه اگر توارث زن و مرد در حین عقد نکاح شرط شود، دارای آثار است یا خیر اختلاف نظر وجود دارد. اما در مجموع بنظر می رسد علی رغم سکوت قانون در این مورد، شرط توارث در عقد موقت صحیح نیست.
عدم توارث از یکدیگر تنها مختص به زن و مرد است. شامل فرزند مشترک آنها از ازدواج موقت نمی شود. فرزند ناشی از صیغه یا ازدواج موقت از والدین خود ارث می برد. به عبارتی وی از تمامی حقوق خود برخوردار است.
انحلال در صیغه یا ازدواج موقت
صیغه یا ازدواج موقت عقدی است که بین زن و مرد برای مدت معینی منعقد می شود. تحت شرایطی می توان آن را منحل و پایان یافته دانست. در عقد موقت طلاق وجود ندارد. برای فسخ نکاح موقت به دو صورت عقد از بین میرود.
- آنکه مدت عقد نکاح موقت به پایان برسد که از آن پس زن و مرد بر یکدیگر محرم نبوده و علقه‌ی زناشویی بین آنها وجود ندارد.
- آنکه شوهر بذل مدت انجام دهد. به این معنا که در صورتی که مرد بخواهد ازدواج موقت خود را زودتر از زمان انقضای آن خاتمه دهد، میتواند با بخشش زمان باقی‌مانده عقد را پایان بخشد و برای این امر باید تمام حقوق قانونی همسر غیر دائم خود را به او پرداخت کند.
در صورت عدم پرداخت ، زوجه می تواند با کمک مشاوره حقوقی مسیر احقاق حق خود را تسهیل بخشد. بذل مدت میتواند در هر زمان و مکانی انجام شود و نیازی به هیچگونه الفاظ خاص یا تشریفاتی ندارد. تنها باید به طور صریح بر زبان بیاورد. مانند شرایطی که مرد برای مدت طولانی به سفر رفته باشد. یا زوجه بتواند عسر و حرج خود را ثابت کند. که در این صورت دادگاه مرد را ملزم به بذل مابقی مدت عقد می نماید. مشاوره با یک وکیل طلاق میتواند شما را در انتخاب راه مناسب انحلال عقد نکاح، راهنمایی کند.
طلاق در صیغه یا ازدواج موقت
همانطور که شباهت هایی بین نکاح دائم و صیغه یا ازدواج موقت وجود دارد، تفاوت هایی نیز قابل شمارش اند. از جمله آنکه عملی به‌نام طلاق چه به صورت طلاق توافقی و چه به صورت طلاق غیابی و غیره در آن وجود ندارد.
طلاق تنها مختص به نکاح دائم می‌باشد. انحلال نکاح منقطعه (موقت) از طریق اتمام انقضا مدت یا بذل آن از طرف شوهر صورت می گیرد. که ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی نیز دلالت بر آن دارد. همچنین شرایطی وجود دارد که زوجه شخصاً خواهان بذل مدت توسط زوج است.
در نظر بدارید که اگز در فرآیند طلاق در انواع عقود از جمله صیغه یا ازدواج موقت با مسائل کیفری رو به رو گردید. بهترین وکیل کیفری در تهران راهنمای شما خواهد بود.
ویژگی های صیغه یا ازدواج موقت
- فرزند در صیغه یا ازدواج موقت : فرزند ناشی از ازدواج موقت از تمامی حقوقی که فرزند ناشی از ازدواج دائم برخوردار است و میتواند در انحصار وراثت از ارث و… بهره می‌برد. پدر برای دریافت شناسنامه فرزند ملزم به اقدام است که در غیر اینصورت مادر میتواند علیه پدر فرزند خود اقامه دعوا و او را ملزم به اخذ شناسنامه نماید. البته مادر خود میتواند از طریق اخذ حکم امین موقت از دادگاه، برای فرزند خود اقدام به اخذ شناسنامه نماید که در این راه مشاوره حقوقی در تسریع امور کمک‌کننده‌است.
- عده در صیغه یا ازدواج موقت : عده عبارت از مدت زمانی است که زن پس از فوت شوهرش یا جدایی از او باید از ازدواج مجدد خودداری کند. هدف از وجود چنین مفهومی، جلوگیری از اختلاط نسل است. عده زن در ازدواج موقت ۲ طهر است اعم از اینکه علت جدایی انقضا مدت یا بذل مدت باشد. اگر زوجه در سن یائسگی نباشد اما عادت ماهیانه نشود، عده‌ی او ۴۵ روز است.
- مهریه در صیغه یا ازدواج موقت : از شروط اساسی صحت تحقق ازدواج موقت، تعیین و ذکر مهریه در هنگام تحقق عقد است. در ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی ایران نیز این مطلب قید شده است که اگر مهریه در عقد نکاح موقت شرط نشود، آن عقد باطل است.
- نفقه در صیغه یا ازدواج موقت : در عقد موقت بر خلاف عقد دائم، زوج وظیفه‌ای بر پرداخت نفقه به زوجه ندارد. نفقه در لغت به معنای هزینه و خرج است. پس یعنی زوج مسئولیتی نسبت به مخارج زندگی زوجه ندارد. تنها در یک صورت پرداخت نفقه وظیفه شوهر است آن هم اگر دادن نفقه در عقد شرط شده باشد یا عقد مبتنی بر آن جاری شده باشد که این امر در ماده ۱۱۱۳ مدنی صراحتاً ذکر شده است.
