چک به عنوان یک سند تجاری نقش بسیار مهمی را در تنظیم روابط مالی ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در خصوص چک وجود دارد، نحوه مطالبه وجه چک است که با مراجعه به یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص راه های مطالبه وجه چک می تواند به شما کمک کند. در این نوشتار، به بررسیِ راه های مطالبه وجه چک ، ازطریق مراجعه و مشورت با وکیل چک مجرب می پردازیم. در این روش می توان از طریق اداره ثبت یا ممنوع‌الخروجی صادرکننده چک نسبت به مطالبه وجه اقدام نمود.
راه‌های مطالبه وجه چک
امروزه بسیاری از روابط مالی و غیرمالی از طریق صدور چک سامان پیدا می کند. با این حال، گاه به دلیل مسائل اقتصادی و برخی علل دیگر، افرادی که چکی را صادر می کنند، نمی توانند به تعهدی که دارند، عمل نمایند. یا به عبارتی در موعد مقرر، مبلغ مندرج بر روی چک را پرداخت کنند. با توجه به این موضوع، مطالبه وجه چک اهمیت پیدا می کند. در نتیجه افراد درصدد مطالبه وجه چک خود از طریق روش‌های حقوقی بر می آیند. مطابق قانون، دارنده چک بلامحل می تواند از سه روش حقوقی، کیفری و ثبتی برای وصول مبلغ چک استفاده نماید و به وکیل حقوقی و یا بهترین وکیل کیفری در تهران برای وصول چک مراجعه کرد. هر یک از این روش‌ها قواعد و شرایط اختصاصیِ مربوط به خود را دارد.
مطالبه وجه چک از طریق اداره ثبت
بهترین وکیل در تهران اذعان می دارد که چک از اسنادی است که در حکم اسناد لازم الاجرا می باشد. بنابراین، اشخاص می توانند به دلیل لازم الاجرا بودن چک نسبت به مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت اقدام کنند. برای انجام این کار، دارنده چک باید به صورت زیر اقدام نماید:
- در ابتدا بعد از سررسید چک، به بانک مراجعه کند.
- اقدام به دریافت گواهی عدم پرداخت نماید. (یعنی چک را برگشت بزند)
- در این حالت، بانک موظف می باشد که علاوه بر صدور گواهی عدم پرداخت چک، مطابقت امضای صادرکننده چک با نمونه امضای موجود در بانک را گواهی کند.
- بعد از دریافت گواهی عدم پرداخت، به ثبت مراجعه کند. تقاضانامه مخصوصی را از اجرای ثبت دریافت و آن را تکمیل کند.
- اداره ثبت پس از دریافت مدارک، پرونده اجرایی تشکیل می‌دهد. اجراییه‌ای را صادر و آن را به صادرکننده چک ابلاغ می‌کند.
حال، باید دید که چه اشخاصی می توانند صدور اجراییه را برای مطالبه وجه چک درخواست کنند. این اشخاص عبارت اند از:
- شخصی که چک در وجه او صادر می شود
- شخصی که چک به نام او پشت‌نویسی می شود
- کسی که حامل چک است.
همچنین، باید توجه داشت که مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت تنها علیه صادرکننده چک امکان‌پذیر است. یعنی نمی توان از این روش علیه دیگر مسؤولین چک مانند ضامن و ظهرنویس استفاده کرد.
مدارک لازم برای مطالبه چک از طریق اجرای ثبت
برای درخواست صدور اجراییه مطالبه وجه چک باید مدارک زیر ارائه شود:
- الف. تقاضانامه کتبی صدور اجراییه
- ب. اصل و فتوکپی چک و گواهی عدم پرداخت آن
- پ. مطابقت امضای صادرکننده با نمونه آن در بانک
- ت. کارت ملی متقاضی
نمونه رأی دادگاه در خصوص مطالبه وجه چک
در این قسمت ، به نمونه‌ای از آراء در دعوای مطالبه وجه چک اشاره می کنیم. از همراهی شما سپاسگزاریم.
رأی دادگاه بدوی مطالبه وجه چک
در ابتدای دادنامه مطالبه وجه چک می خوانیم: «در خصوص دعوای الف. الف. فرزند الف. به طرفیت ف. م. – ع. الف. و ع. ن. به خواسته مطالبه وجه چک مبلغ 920 میلیون ریال و مطالبه خسارت دادرسی و تأخیر تأدیه به شرح دادخواست که خواهان بیان داشته، خوانده ردیف سوم ع. الف. چک مذکور را به تاریخ 12/10/1391 صادر نموده و دو خوانده دیگر پشت آن را به عنوان ضمانت امضاء نمودند. دادگاه با توجه به اظهارات خواهان، ملاحظه چک صادره و گواهی عدم پرداخت که اصل آن هم ملاحظه شده است.
عنایت به اینکه خوانده ردیف سوم حسب اقرار خود در مورخ 21/10/1391 تاریخ و مبلغ چک را به مبلغ 92 میلیون تومان در ساعت حدوداً 6 بعد از ظهر اصلاح نموده و دو خوانده دیگر ضمن قبول آن‌که امضاء توسط آنان صادر شده. همچنین اقرار به اینکه ساعت حدود 20/11 شب همان روز (حدود 6 ساعت پس از صدور و اصلاح چک) بوده است. ادعا نمودند از مبلغ دو میلیون تومان ضمانت نمودند. نه 92 میلیون تومان. یا آن‌که بدون اینکه متن اصلاح شده را ببینیم امضاء نمودیم که صرف‌نظر از غیرواقعی بودن ادعای مذکور درخواست صدور قرار کارشناسی آنان با توجه به تأخر امضاء دو ضامن از صادرکننده حسب الاقرار آنان لغو و بی‌فایده می‌باشد.
لذا با توجه به مراتب و اقرار هر سه خوانده دعوا، خواهان موجه تشخیص به استناد مواد 198 و 519 از قانون آیین دادرسی مدنی، ماده 1301 قانون مدنی، مواد 309-314 و 403 قانون تجارت و استفساریه ماده واحده تبصره ماده 2 قانون صدور چک مصوب 1355 هر سه متهم (صادرکننده ع. الف. و دو خوانده دیگر به عنوان ضامن) به استرداد مبلغ نهصد و بیست میلیون ریال به عنوان اصل خواسته مذکور و به پرداخت مبلغ 000/542/18 ریال خسارت دادرسی و مابه‌التفاوت نرخ تغییر شاخص قیمت‌ها از تاریخ صدور چک 12/10/1399 لغایت زمان پرداخت محکوم‌به در حق خواهان به عنوان تضامنی محکوم می‌گردند. رأی صادره حضوری ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر است».
رأی دادگاه تجدیدنظر برای مطالبه وجه چک
با توجه به دادنامه بالادر مورد مطالبه وجه چک این بخش به رای دادگاه تجدید نظر اختصاص دارد. «تجدیدنظرخواهی ع. الف.، ع. (م.) الف. و ف. م. نسبت به دادنامه شماره 32 مورخ 92/1/20 صادره از شعبه 1154 دادگاه عمومی جزایی تهران که به موجب آن حکم به محکومیت تجدیدنظرخواندگان به نحو تضامن به پرداخت مبلغ 920000000 ریال بابت وجه یک فقره چک بلامحل به شماره 171021 عهده بانک ص. شعبه س. تهران به همراه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ صدور چک و خسارت دادرسی در حق الف. الف. صادر گردیده وارد محمول بر صحت نمی باشد.
دادنامه در اساس صحیح و منطبق بر مقررات قانون تجارت و قانون صدور چک و اصول پذیرفته شده حقوقی می باشد. تجدیدنظرخواهان نیز در این مرحله از دادرسی دلیلی که نقض دادنامه را در اساس ایجاب کند و موجب برائت ذمه آن‌ها گردد، ابراز نکرده. لوایح اعتراضیه متضمن جهت موجه نمی‌ب اشد. لیکن با توجه به این نکته مهم که مطابق تبصره الحاقی به ماده 2 قانون صدور چک و قانون استفساریه تبصره الحاقی مذکور مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، دارنده چک می تواند صرفاً محکومیت صادرکننده چک را به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از دادگاه تقاضا نماید.
محکوم‌نمودن ضامن به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه توجیه قانونی تدارد. در فرض اقامه دعوا به طرفیت صادرکننده و ضامن، پرداخت خسارت تأخیر تأدیه بر عهده صادرکننده می باشد. مسئولیت تضامنی ضامن صرفاً ناظر به اصل وجه چک می باشد. از سوی دیگر محکوم‌نمودن خواندگان به پرداخت خسارت دادرسی به نحو تضامن نیز که در رأی بدوی آمده، صحیح نیست. فاقد مبنای قانونی می باشد.
لذا دادگاه ادعای تجدیدنظرخواندگان را نسبت به دادنامه مطالبه وجه چک و اساس محکومیت وارد نمی داند. مستنداً به ماده 358 قانون آیین دادرسی مدنی ضمن اصلاح دادنامه از این حیث که خواندگان دعوای اصلی به نحو تضامن محکوم به پرداخت اصل وجه چک می باشد. پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ صدور چک صرفاً برعهده صادرکننده (ع. الف.) می باشد. مسئولیت تمام خواندگان در پرداخت خسارت دادرسی به نحو تساوی است. ضمن رد درخواست تجدیدنظرخواهی، دادنامه تجدیدنظرخواسته را با اصلاح به عمل آمده تأیید می نماید. رأی صادره قطعی است».
تأمین خواسته در مطالبه وجه چک
تأمین خواسته یکی از مهم‌ترین تدابیر احتیاطی است که در قانون پیش‌بینی شده است. در تأمین خواسته، خواهان عین خواسته یا معادل آن را از اموال خوانده تا پایان دادرسی توقیف می کند. در نتیجه از نقل و انتقال آن جلوگیری می نماید. تا بتواند طلب خود را از محل آن وصول کند. خواهانِ دعوای مطالبه وجه چک می تواند قبل از اقامه دعوای اصلی، ضمن اقامه دعوای اصلی یا در جریان دادرسی، از دادگاه صدور قرار تأمین خواسته و توقیف اموال بدهکار را طلب کند. همانطور که بیان شد، تأمین خواسته از تدابیر احتیاطی است که این اطمینان را به خواهان دعوا مطالبه وجه چک می دهد که پس از صدور رأی خواهد توانست که از محل اموال خوانده، وجه چک خود را طلب کند. باید بدانید رأی صادره، قابلیت اجرایی خواهد داشت.
خسارت تأخیر در پرداخت وجه چک
در بحث مطالبه وجه چک یکی از موضوعات قابل بحث خسارت تادیه است که در دادنامه بالا نیز به آن اشاره شد. خسارت تأخیر تأدیه، خسارتی است که در صورت تأخیر در پرداخت تعهدات پولی قابل مطالبه است. مطابق قانون، چنانچه صادرکننده چک در موعد مقرر (سررسید) مبلغ چک را پرداخت نکند، دارنده چک می‌تواند علاوه بر مطالبه وجه چک خسارت تأخیر تأدیه را نیز از او مطالبه کند. مطابق رأی وحدت رویه‌ای که اخیراً صادر شده، مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه وجه چک، تاریخ مندرج در چک است.
پیشنهاد می کنیم مقاله اختلاف مبلغ به عدد و حروف در چک و سفته را مطالعه کنید.
