جعل جرمی است که پیوسته در انواع اسناد و مدارک رخ می دهد. ما در طول زندگی روزمره با مدارک و اسناد در ارتباطیم. جلوگیری از افراد سودجو توسط قانون گذار و جرم انگاری جعل و انواع آن به حفظ نظم عمومی در جامعه کمک می کند. جعل انواعی دارد که یکی از آنها جعل امضاست. اگر فکر می کنید کسی یک سند مجعول به شما تحویل داده است بهتر است قبل از هر اقدامی مشاوره حقوقی با به بهترین وکیل در تهران که در این زمینه تجربه کافی دارد بهره مند گردید. اما مجازات جعل امضا چیست؟ مجازات جعل امضا در کدام قانون آمده است؟ با ما همراه باشید.
جعل و انواع آن
برای بررسی مجازات جعل امضا ابتدا به تعریف کلی جرم جعل می پردازیم. همانطور که می‌دانیم اسناد حاکی از ارتباط افراد با یکدیگر است. به همین جهت، معتبر‌ترین مدارک و شواهد در محضر دادگاه است. جعل اسناد از جهت شخصیت مرتکب و از جهت وقوع به دو صورت مادی و معنوی انجام می‌شود. جزئیات و پیچیدگی های این جرم، در زمره ی کار حقوق دانان و وکیل پایه یک دادگستری متخصص در زمینه کاری خود می باشد.
به عنوان مثال، وکیل چک می‌تواند در احقاق حق شما در صورت وجود یک چک جعلی به شما کمک کند. اما مصادیق جعل مادی را به تفصیل در ادامه شرح می دهیم. جعل مادی در قانون مجازات اسلامی به معنای ایجاد هر نوع تغییر در اسناد یا ساختن آنان است. که به دسته‌های زیر تقسیم می شوند:
- جعل در اسناد و نوشته‌های رسمی
- جعل در اسناد و نوشته‌های غیر رسمی
- امضا
- جعل عنوان
- جعل مدارک شناسایی
- مدرک تحصیلی
- جعل وصیت‌نامه
- جعل احکام، امضا،مهر یا دستخط مقامات دولتی
- اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد و حواله‌ها و اوراق بهادار
- عکس‌برداری از اوراق و مدارک
- صدور گواهی خلاف واقع
- شرکت در آزمون به جای دیگری یا شرکا دادن دیگری به جای خود
جعل امضا و دست خط
با مصادیق جرم جعل د رقسمت قبل آشنا شدیم. در این بخش جعل امضا را با توجه به تعاریف قانونی بررسی می کنیم. تا بتوانیم به بررسی مجازات جعل امضا بپردازیم. ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی اذعان می دارد: «جعل» در لغت به معنای دگرگون کردن، گردانیدن، وضع کردن، قرار دادن،آفریدن، منقلب نمودن،تقلب و دروغ است.
در ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی نیز بر همین مبنا به تعریف در آمده است:« جعل و تزویر عبارتند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته‌ی دیگر. یا بکار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.»
بدین ترتیب میتوان گفت جعل به معنی ایجاد هر نوع سندی به شیوه غیر قانونی است. چه این تغییرات بزرگ و کلی بوده و یا جزئی و کوچک باشند. تشخیص جعل اغلب از عهده افراد عادی خارج است. اما یک بهترین وکیل کیفری در تهران می تواند فرایند شکایت و تشخیص مجعول بودن یا نبودن یک سند به افراد کمک کند.
مجازات جعل امضا
در جعل امضای افراد عادی مطابق ماده ۵۳۶ قانون مجازات رفتار می شود. که طبق آن به طور کلی، مجازات جعل امضا جبران خسارت وارد شده به اضافه‌ی حبس از شش ماه تا دو سال یا مبلغ سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی می باشد.
اما اگر شخصی که امضایش جعل می شود، از مقامات باشد، طبق ماده ۵۲۴ همان قانون جاعل به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می گردد.
تجزیه و تحلیل سند قانونی که دارای زمینه مشابه با گرافولوژی است بیشتر در مسایل قانونی و دادگاه‌ها کاربرد دارد. تحلیل سند و دست خط در برخی موارد می‌تواند نکات کوچکی مثل سن و جنسیت نویسنده را مشخص کند. اما به هیچ عنوان سعی در تعیین هویت و شخصیت افراد ندارد. اهداف اصلی خط شناسی در دادگاه و مراجع قانونی را می توان به شرح زیر دانست:
- تشخیص قدمت خط (تشخیص زمان نوشتن خط)،
- تشخیص جعل از کپی
- کشف راه های اثبات جعل
جعل دستخط
مجازات جعل امضا را دانستیم. اما یکی از سوالات پر تکرار کاربران جعل دست خط و مجازات آن می باشد. که ضمن این مقاله به آن می پردازیم. جعل دست خط شامل موارد زیر است:
- ایجاد نوشته یا دست خط تقلبی جدید
- از بین بردن یا تغییر جزیی از واژه یا کلمه
- اضافه کردن عبارت یا جمله ای جدید در دست نوشته اصلی
- مخدوش یا نابود ساختن قسمتی از دست نوشته
- تغییرات مربوط به مبلغ و تاریخ
- به هم پیوستن دو نوشته جداگانه و ارائه آن به عنوان یک دست نوشته منفرد
مجازات جعل دستخط
مجازات جرم جعل دستخط نیز ماننر مجازات جعل امضا متفاوت می باشد. مجازات جعل دست خط در ماده 523 تا 542 قانون مجازات اسلامی می آید. این مجازات ها بر مبنای نحوه آن به دسته های گوناگونی تقسیم بندی می شوند.
- در صورتی که جعل دست خط و نوشته یا سند بر اساس سوء استفاده از موقعیت و جایگاه ارکان دولتی و یا تقلید از مقامات تراز اول کشور باشد. دارای مجازات های سنگین حبس و جزای نقدی خواهد بود.
- در جعل معافیت پزشکی از نظام وظیفه؛ فرد جاعل با علم به جعل دست خط پزشک به حبس از شش ماه تا یک سال یا به پرداخت جزای نقدی محکوم خواهد شد.
- تصدیق نامه های جعلی و خلاف واقعیت که موجب خسارت و زیان برای افراد یا دولت شود علاوه بر پرداخت جزای نقدی به شلاق تا 74 ضربه محکوم خواهد شد.
- در سایر موارد جعل دست خط و نوشته توسط افراد حقیقی؛ جاعل در صورت بروز خسارت ضمن جبران آن به حبس و جریمه نقدی محکوم می شود.
هر گونه تغییر و دستکاری در مدرک اشتغال به تحصیل، تاییدیه تحصیلی یا ریزنمرات دروس دانشگاه یا موسسات غیر انتفاعی داخلی یا خارجی مصداق جعل دست خط یا سند به شمار می روند. در صورتی که جاعل با علم به جعل از این مدارک استفاده نماید. از کارمندان سازمان های زیربط نیز باشد. به اشد مجازات خواهد رسید.
انواع مجازات جعل امضا در شرایط مختلف
همانطور که گفتیم، جعل به نسبت آنکه سند افراد عادی یا غیر عادی مورد جعل قرار می گیرد، آثار و مجازات متفاوتی دارد. مطابق ماده ۵۲۴ قانون مجازات اسلامی هر کس احکام، امضاء، مهر، فرمان یا دستخط مقام رهبری و یا روسای سه قوه را جعل کند، به حبس از سه تا پانزده سال محکوم خواهد شد. در ادامه باید انواع مجازات جعل امضا را در شرایط زیر بدانید:
- جعل مهر، تمبر و‌کلیع موارد مرتبط با شرکت‌ها، ارگان‌های دولتی: همچنین در 530 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است که مجازات دستیابی بدون مجوز به مهر، تمبر، علامت ادارات یا شرکت‌ها یا تجارتخانه‌های مذکور در مواد قبل و سوء استفاده از آنها، علاوه بر جبران خسارت وارده، دو ماه تا دو سال حبس است.
- جعل احکام دادگاه، حواله دولتی و علامت عیار طلا: مطابق ماده 525 قانون مجازات اسلامی، مجازات جعل یا سوء استفاده از احکام دادگاه ها یا اسناد یا حواله های صادره از خزانه دولتی منگنه یا علامتی که برای تعیین عیار طلا یا نقره بکار می‌رود. علاوه بر جبران خسارت وارده، حبس از یک تا ده سال است.
- جعل اسکناس، اوراق، اسناد بانکی و خزانه: چنانچه شخص مرتکب، مفسد و محارب شناخته نشود، حبس از پنج تا بیست سال است.
- جعل گواهی پزشکی: طبق ماده 538 قانون مجازات اسلامی، هر کس شخصاً یا توسط فرد دیگری، برای معافیت خودش از خدمت دولت یا سربازی یا برای ارائه به دادگاه، گواهی پزشکی جعل کند، به حبس از شش ماه تا یک سال یا به جزای نقدی محکوم خواهد شد.
- صدور گواهی نامه خلاف واقع: مرتکب علاوه بر‌جبران خسارت وارده، به شلاق تا 74 ضربه یا به پرداخت جزای نقدی محکوم خواهد شد.
- جعل مفادی یا معنوی: علاوه بر مجازات‌های اداری و جبران خسارت وارده، به حبس از یک تا پنج سال یا پرداخت جزای نقدی محکوم خواهند شد. اشخاصی که کارمند یا مسئول دولتی نیستند هرگاه مرتکب یکی از جرایم مذکور شوند، علاوه بر جبران خسارت وارده، به حبس از شش ماه تا سه سال یا پرداخت جزای نقدی محکوم خواهند شد.
تشخیص جعل امضا
تشخیص و تعیین مجازات جعل امضا قبل از صحت آن، توسط کارشناسانی که توسط دادگاه‌ها انتخاب می شوند بر اساس کارشناسی خط و امضا صورت می گیرد. این کار در آزمایشگاه‌ها و با استفاده از روش‌های مختلفی مانند جهت حرکت دست وقلم، فشار روی قلم، نوع قلم، تطبیق امضا با امضا اصلی و… انجام می شود. نتیجه نهایی به قاضی دادگاه جهت صدور حکم ابلاغ می‌شود. وکیل حرفه ای می‌تواند شما را در این زمینه شفاف کند.
مدارک لازم برای طرح دعوای جعل امضا
برای آنکه مجازات جعل امضا تحقق یابد، باید دعوایی طرح گردد که این دعوا مدارکی از قرار زیر لازم دارد:
- اول باید اصل مدرک و سند جعلی ارائه شود.
- در خصوص آن کارشناسی لازم با دستور مناسب بازپرس انجام شود.
- همچنین اطلاعات لازم در خصوص هویت مرتکب جعل و آدرس و مشخصات وی را به دادسرا اعلام کند.
