20:00 - 16:00

ساعات کاری شنبه تا چهارشنبه

20:00 - 16:00

ساعت کاری شنبه تا چهارشنبه

جستجو
این کادر جستجو را ببندید.

آشنایی با انواع خیارات حقوقی در قانون مدنی

انواع خیارات در قانون مدنی

راهنمای مطالعه این مطلب

در تمامی قراردادها و معاملاتی که روزانه بین مردم انجام می‌ شود، شروط و اختیاراتی برای طرفین در نظر گرفته می شود. برخی از آنها منشا قانونی دارند و برخی دیگر به علت تراضی طرفین در قرارداد ذکر می شوند. انواع اختیارات حقوقی و شروط آنها به دلیل احترام به پایبندی به قرارداد پیش‌ بینی می شوند. در صورت عدم رعایت آنها می توان به وکیل حقوقی مراجعه نمود. یا به عبارتی با اینکار شکایت مطرح کرد. در این متن به این موضوع اشاره می کنیم که انواع خیارات حقوقی چند نوع اند و هرکدام چه ویژگی‌ ای دارند؟

رواج قراردادها در جامعه باعث شده است تا انواع خیارات اهمیتی بیش از پیش پیدا کند. امروزه قرارداد خرید و فروش یکی از مهمترین قرارداد هایی است که افراد چه در سطح کوچک و چه در سطح کلان با آن سر و کار دارند . از این رو اطلاع از اصول مرتبط با این قرارداد ها به افراد کمک می کند تا در انعقاد قرارداد بیش از قبل به جزئیات دقت نمایند. همه ما قرارداد هایی را دیده ایم که یکی از دو طرف قرارداد بنا به دلیل دچار ضرر می شود و یا مایل است قرارداد را خاتمه دهد. در این شرایط باید به دنبال راه حل حقوقی ای باشیم تا بتوان انحلال قرارداد صورت بگیرد. موسسه عدالت آریایی با بهره‌گیری از بهترین وکیل در تهران و متخصص در این حوزه در کنار شماست.

خیارات در قانون

قبل از آشنایی با انواع خیارات ، با خود ااصطلاح خیار در قانون آشنا می شویم. خیار کلمه ای است به معنی اختیار یعنی اجازه انجام کاری را دادن. از این رو می توان تعریف خیار در حقوق را این گونه بیان کرد: قانون مدنی ما به معنی اختیار و اجازه‌ای است که از سمت قانون به افراد اعطا می شود. تا بتوانند با بکارگیری آن‌ها معامله خود را فسخ کنند. هرچند تمامی عقودی که مطابق با قواعد آمره اند محترم می باشند. همچنین طرفین به پایبندی نسبت به آن ملتزم هستند. اما باید شرایطی نیز موجود باشد تا افراد بتوانند به شکل قانونی قرارداد را فسخ کنند و از آن خروج کنند.

در واقع انواع خیارات در حقوق به طرفین یک معامله اجازه این را  می دهد تا در صورتی که شرایط لازم موجود باشد اقدام به فسخ قرارداد خود کنند. پیش بینی این شرایط در قانون برای جلوگیری از ضرر یکی یا دو طرف قرارداد از معامله است.

عقود لازم تنها با وجود شرط فسخ، وجود خیارات قانونی یا اقاله قابل فسخ هستند و از آنجایی که عقودی مانند بیع و اجاره که روزانه توسط ما منعقد می شوند در زیر مجموعه این عقود قرار می‌ گیرند. علاوه بر این بحث، آشنایی با اسقاط کافه خیارات در حقوق مفید می باشد.

انواع خیارات

دو طرفی که قرار داد را می بیندند می‌ توانند یک تا چند تا از انواع خیارات را در قرارداد خود ذکر کنند. البته در بعضی از موارد هم بعضی از متعاملین اقدام به اسقاط کلیه خیارات می کنند. انواع خیارات در قانون به ترتیب زیر است:
  • مجلس
  • حیوان
  • تأخیر ثمن
  • رویت و تخلف از وصف
  • غبن
  • تدلیس
  • عیب
  • تبعض صفقه
  • شرط

در ادامه به بررسی هرکدام از این انواع خیارات به صورت جداگانه می پردازیم. با ما همراه باشید.

در نظر بدارید که عمدتا خیارات مباحث حقوقی اند. اگر موضوع مد نظر شما جنبه کیفری دارد، بهتر است از مشاوره تخصصی با بهترین وکیل کیفری در تهران بهره مند گردید.

انواع خیارات : خیار تدلیس

تدلیس در انواع خیارات به معنای پنهان کردن عیب و ایجاب فریب است. تدلیس توسط هریک از فروشنده یا مشتری برای طرف دیگر خیار تدلیس ایجاد میکند. مطابق ماده ۴۳۹ قانون مدنی، خیار تدلیس اینگونه تعریف می شود: اگر بایع، تدلیس نموده باشد، مشتری حق فسخ بیع را خواهد داشت و همچنین است بایه، نسبت به ثمن شخصی، در صورت تدلیس مشتری.

انواع خیارات : خیار عیب

این نوع از انواع خیارات زمانی اجرا میشود که کالای مورد معامله و خریداری شده توسط مشتری، معیوب باشد. در این صورت مشتری می تواند معامله را فسخ نماید با بدون برهم زدن معامله، مابه‌تفاوت قیمت مبیع سالم و معیوب را از فروشنده اخذ کند. طبق ماده ۴۲۲ قانون مدنی خیار عیب عبارت است از: اگر بعد از معامله، ظاهر شود که مبیع، معیوب بوده، مشتری، مختار است، در قبول مبیع معیوب با اخذ ارش یا فسخ معامله.

انواع خیارات : خیار حیوان

در معامله‌ای که مبیع حیوان باشد، مشتری می تواند تا سه روز معامله را فسخ کند. مطابق ماده ۳۹۸ قانون مدنی این نوع از انواع خیارات عبارت است از: اگر مبیع، حیوان باشد، مشتری تا سه روز از حین عقد، اختیار فسخ معامله را دارد.

انواع خیارات : خیار تاخیر ثمن

طبق ماده ۴۰۲ همان قانون این نوع از انواع خیارات عبارت است از: هر گاه مبیع، عین خارجی و یا در حکم آن می باشد. برای تادیه ثمن یا تسلیم مبیع، بین متبایعین، اجلی معین نشده باشد، اگر سه روز از تاریخ بیع بگذرد و در این مدت، نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری، تمام ثمن را به بایع بدهد، بایع، مختار در فسخ معامله می شود. بر اساس این ماده، در صورت تعلل مشتری در پرداخت ثمن یا وجه معامله، آن هم در زمانی که فروشنده هنوز مال را تسلیم نکرده است، این خیار برای فروشنده، وجود دارد. همچنین مورد معامله در خیار تاخیر ثمن باید وجود خارجی داشته باشد.

خیار رویت و تخلف از وصف

ماده ۴۱۰ همان قانون در مورد این نوع از انواع خیارات اینطور مقرر میکند: هر گاه کسی، مالی را نبیند و آن را فقط به وصف بخرد، بعد از دیدن، اگر دارای اوصافی مذکور نباشد، مختار می شود که بیع را فسخ کند. یا به همان نحو که هست، قبول نماید.

انواع خیارات : خیار غبن

غبن به معنای تفاوت ارزش مورد معامله با قیمت بازار است و زمانی که این تفاوت بسیار واضح باشد، غبن فاحش است. ماده ۴۱۶ قانون مدنی در مورد این نوع از انواع خیارات مقرر می دارد :هر یک از متعاملین که در معامله، غبن فاحش داشته باشد، بعد از علم به غبن، می تواند معامله را فسخ کند.

انواع خیارات : خیار مجلس

ماده ۳۹۸ قانون مدنی در باره این نوع از انواع خیارات مقرر می کند: هر یک از متبایعین، بعد از عقد، فی المجلس و مادام که متفرق نشده اند، اختیار فسخ معامله را دارند.

انواع خیارات : خیار شرط

ماده ۳۹۹ قانون مدنی بار دیگر در باب انواع خیارات در این موضورد بیان می کند: در عقد بیع، ممکن است شرط شود که در مدت معین، برای بایع یا مشتری یا هر دو یا شخص خارجی، اختیار فسخ معامله باشد .

انواع خیارات : خیار تبعض صفقه

ماده ۴۱۱ قانون مدنی در مورد این نوع از انواع خیارات مقرر می کند: خیار تبعض صفقه، وقتی حاصل می شود که عقد بیع، نسبت به بعض مبیع، به جهتی از جهات، باطل باشد در این صورت، مشتری حق ‌خواهد داشت، بیع را فسخ نماید یا به نسبت قسمتی که بیع واقع شده است، قبول کند و نسبت به قسمتی که بیع باطل بوده است، ثمن را استرداد کند.

انواع خیارات فوری - خیارات مختص عقد بیع

انواع خیارات فوری 

همانطور که در ابتدا گفتیم هدف از وجود انواع خیارات دفع ضرر و جبران آن است. به همین دلیل برخی از خیارات باید فورا اجرا شوند. در نتیجه منجر به فسخ قرارداد شوند. در غیر این صورت مانع ضرر نخواهند بود. بلکه باعث آن نیز می شوند. خیارات فوری عبارتند از:

  • رویت
  • تخلف از وصف
  • غبن
  • عیب
  • تدلیس

بهترین وکیل ملکی در تهران در باب استفاده از انواع خیارات در قرارداد ها و موضوعات ملکی راهنمای شما خواهد بود.

شرط سقوط انواع خیارات در عقد

وفق ماده ۴۴۸ قانون مدنی، سقوط تمام یا بعضی از انواع خیارات را می توان ضمن عقد شرط نمود. این شرط در مواردی که خیار در نتیجه عقد به وجود می آید و سبب تام آن در تراضی نهفته است به معنای اسقاط حق خیار موجود می باشد. اسقاط خیار میتواند به صورت صریح یا ضمنی در قرارداد ذکر شود.

کدام یک از انواع خیارات مهلت اجرای معین دارند؟

برخی از انواع خیارات را تنها در زمانی محدود می‌توان اجرا کرد و به وسیله آنها قرارداد را منفسخ کرد. این خیار‌ها عبارتند از:

  • مجلس: مهلت اجرای خیار مجلس تا پایان زمانی است که متعاقدین در مجلس عقد حضور دارند. به محض جدا شدن خریدار و فروشنده این خیار ساقط میشود. در قراردادهایی که تلفنی منعقد می شوند مهلت خیار مجلس تا پایان زمان ارتباط تلفنی است و پس از آن خیار مجلس ساقط میگردد.
  • حیوان: در قراردادهایی که موضوع آن‌ها حیوان است، مشتری تا سه روز از زمان عقد اختیار فسخ معامله را دارد.
  • شرط: خیار شرط با تراضی طرفین مطابق ماده ۳۹۹ قانون مدنی به وجود می‌آید. همانطور که در این ماده آمده است در عقد بیع ممکن است که شرط شود که در مدت معین برای بایع یا مشتری یا هر دو یا هر شخص خارجی اختیار فسخ معامله باشد.

انواع خیارات مهلت دار - بیع شرط چیست؟ معامله با حق استرداد چیست؟

در ادامه به عنوان سخن پایانی و جمع بندی بحث انواع خیارات به دو مورد از مهمترین مباحث در این زمینه می پردازیم . از همراهی شما سپاسگزاریم.

استثنایی بودن انواع خیارات

همانطور که گفتیم اصل بر لزوم قرارداد هاست. پس فسخ عقد امری استثنایی و بر خلاف قاعده محسوب می گردد. پس در مواردی که نسبت به وجود یا انطباق انواع خیارات با نوع معامله در قرارداد شک و تردیدی موجود باشد، اصل بر عدم وجود خیارات است.

اما به هر حال استفاده از خیارات برای دو طرف قرارداد ارزشمند است. پس بهتر است قبل از اقدام به انعقاد قراردادی، با یک وکیل پایه یک دادگستری مفاد قرارداد خود را چک کنید. یک وکیل حرفه ای از متضرر شدن شما در قرارداد هایتان حتی مسئله فسخ نکاح جلوگیری می کند.  

آیا جمع چند خیار در یک عقد ممکن است؟

جمع چند نوع از انواع خیارات در یک عقد به علت وجود اسباب مختلف که هرکدام اختیار ویژه‌ای برای فسخ عقد به وجود آورند در کنار یکدیگر ممکن است. تصور کنید در یک بیع، خریدار و فروشنده هنوز در مجلس اند. پس خیار مجلس دارند. هم‌زمان کالای فروخته شده دارای عیب پنهان است. پس خیار عیب نیز وجود دارد.

در اینجا می توانید پاسخ سوالات خود و کاربران دیگر را مشاهده کنید:

احساس خود را درباره این مطلب بگویید 2 نظر

5 2
آشنایی با انواع خیارات حقوقی در قانون مدنی
مونا ترابی

مونا ترابی

وکیل پایه یک دادگستری ، مدیر مؤسسه عدالت آریایی

درخواست مشاوره
مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

درخواست مشاوره