داشتن یک وکیل مجرب برای احقاق حق و دفاع از آنها در برابر یک دعوا و در منظر دادگاه، حق همگان است. طبق قانون اساسی ایران در همه دادگاه‌ها طرفین حق دارند تا برای خود وکیل انتخاب کنند. اگر نتوانند، باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم باشد. این اصل اشاره به وکیل تسخیری و وکالت معاضدتی دارد. اما وکیل کیست و چگونه می توان یک وکیل تسخیری داشت؟ در بررسی این موضوع با ما همراه باشید.
در ابتدای بررسی بحث وکالت معاضدتی باید بگوییم که دادرسی عادلانه ایجاب می کند اصولی بر فرایند رسیدگی حاکم باشد تا این فرایند منجر به نتیجه‌ای مطلوب گردد. آیین دادرسی دارای مسائل پیچیده‌ای است که تشخیص و تسلط بر آنها برای اشخاص غیر حقوقدان، به سرعت و آسانی قابل تحقق نیست. انجام اقدامات متناسب به ترتیب و مهلتی که قانون مشخص میکند، لازمه اثبات حق است. که از دایره‌ی توانایی افراد غیر متخصص خارج است.
این وکیل است که با گردآوری ادله کافی قاضی را در کشف حقیقت یاری میکند. وکیل حرفه ای در تمامی محاکم حقیقت را از دید مصلحت موکل از نظر می گذراند. این دخالت زمانی مثمر ثمر است که حقیقت دعوا در قالبی که متضمن حقوق موکل است گنجانده شود. وکالت در لغت به معنای واگذاری امری به دیگری ست و وکیل کسی است که این نمایندگی را قبول می کند. امروزه عدم حضور یک وکیل حقوقی مجرب در تهران و شهرستانها در دعاوی حقوقی، و بهترین وکیل کیفری در تهران و شهرستانها در دعاوی کیفری باعث تضییع حقوق موکل خواهد شد. در قسمت بعد با پاسخ این پرسش که وکالت معاضدتی چیست شروع می کنیم.
وکالت معاضدتی چیست؟
زمانی که فردی در یک دعوای مدنی توانایی اخذ وکیل حقوقی و دفاع از خود را ندارد، می تواند اقدام به اهدای وکالت معاضدتی به یک وکیل نماید یا به عبارتی وکیل معاضدتی بگیرد.. چرا که از جمله حقوق اولیه و اساسی هر فرد حق داشتن وکیل است. همان طور که در اصل 35 قانون اساسی کشور می خوانیم: «در همه دادگاه‌ها طرفین دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند. اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند، باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم گردد». قسمت اخیر اصل مذکور در خصوص استفاده از این حق برای کسانی است که توانایی تعیین وکیل را ندارند.
در آن تصریح شده است که باید برای آن ها امکانات تعیین وکیل فراهم شود. به همین جهت نیز عدالت قضایی ایجاب می کند که تمام افراد با توان ملی کم نیز بتوانند از موهبت حضور یک وکیل پایه یک دادگستری و استفاده از تخصص ایشان بهره گیرند. همچنین نگرانی ایی بابت مسئله حق الوکاله نداشته باشند.
مطابق ماده 23 قانون وکالت مصوب 1315: “وكلاي عدليه مكلفند همه‌ساله در سه دعواي حقوقي به‌عنوان معاضدت قبول وكالت نمايند. ( وکیل معاضدتی باشند) چنانچه موكل محكوم‌له واقع شود حق‌الوكاله قانوني از آنچه كه وصول شود به او پرداخته خواهد شد ـ پنج يك آن متعلق به كانون است.”
نحوه وکالت معاضدتی
نحوه وکالت معاضدتی چگونه است؟ نحوه اخذ این وکیل بدین صورت است که فرد به دادگاه اعلام می کند نیاز به وکیل دارد. نمی تواند خود به طور مستقل اقدام به اخذ وکیل نماید. در این شرایط، دادگاه با اعلام یه کانون وکلا وکیل معاضدتی مناسبی را بر آن پرونده و شخص نسب می کند. حق‌الوکاله او را از صندوق دادگستری تادیه می نماید. قابل ذکر است که تمام حق‌الوکاله اختصاص به شخص وکیل ندارد. کانون وکلای دادگستری نیز سهمی از آن می برد.
برای مثال در دعوای حقوقی شما بر سر یک قرارداد، اگر شما نمی توانید یک
و شهرستان را برای دفاع از خود اخذ نمایید، در اینصورت دادگاه این کار را برای شما انجام می دهد.
حق الوکاله وکالت معاضدتی
در جریان اهدای وکالت معاضدتی یکی از وظایف وکیل معاضدتی ، تنظیم وکالتنامه با موکل یعنی متقاضی معاضدت است. در قانون مصرح است که چنانچه موکل محکوم‌له واقع شود حق‌الوکاله قانونی از آنچه وصول شود به او پرداخت می شود. به طور کلی حق‌الوکاله وکیل معاضدتی مقید به دو شرط است:
- موکل محکوم‌له واقع شود
- محکوم‌به وصول شود.
بنابراین چنانچه موکل در دعوای مطروحه محکوم‌له واقع نشود. یا بنا به دلایلی محکوم‌به، قابل وصول نباشد. وکیل معاضدتی از دریافت حق‌الوکاله محروم می باشد. منظور از حق‌الوکاله قانونی حق‌الوکاله‌ای است که طرفین در قرارداد حق‌الوکاله تنظیمی به توافق می رسند.
تفاوت وکالت معاضدتی و وکالت تسخیری
در بحث وکالت معاضدتی و وکالت تسخیری باید بگوییم که در پرونده های کیفری نیاز به حضور یک وکیل شدید تر احساس می شود. تقریبن واگذاری شاکی یا متهم در جرایم سنگین به حال خودشان و رسیدگی به پرونده ایشان در مورد جرایم سنگین و بدون وکیل کیفری، امری ناپسند و دور از عدالت است. كساني كه قدرت تأديه حق‌الوكاله ندارند مي‌توانند از كانون تقاضاي معاضدت نمايند. مشروط بر اينكه دعوي با اساس و راجع به شخص تقاضا كننده باشد.
آنچه مبرهن است این است که وکیل تسخیری به پرونده های کیفری و وکالت معاضدتی به پرونده های مدنی و حقوقی ارتباط دارد. شروع رسیدگی پروتنه های حقوقی منوط به حضور وکیل معاضدتی نیست. تفاوت دیگر آن است که در وکالت تسخیری تمام حق اوکاله پرداختی از صندوق، متعلق به وکیل می باشد اما برای وکیل معاضدتی به گونه ای دیگر ایت که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
در ادامه به منظور سخن پایانی و جمع بندی به پاسخ به دو سوال پرتکرار در بحث وکالت معاضدتی می پردازیم. از همراهی شما سپاسگزاریم
آیا وکیل معاضدتی اعتبار لازم برای گرفتن پرونده را داراست؟
مطابق ماده ۴۶ آیین‌نامه لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری، ارجاع پرونده معاضدتی به کارآموزان وکالت ممنوع است. علاوه بر آن، تمامی کسانی که پروانه وکالت آنها در حالت تعلیق است و یا باطل شده است نیز حق انجام پرونده های وکالت معاضدتی را ندارند. با توجه به این نکته، تمامی وکلای رایگانی که موسسه معاضدت کانون وکلا برای چنین پرونده هایی انتخاب می کند از اعتبار لازم برخوردار هستند. و از وکلای دادگستری و مورد اعتماد کانون هستند و هیچ نگرانی ای از بابت تخصص ایشان نیست.
شرایط دریافت وكیل رایگان چیست؟
پیشتر نیز به ماده 24 قانون وکالت مصوب 1315 در بحث وکالت معاضدتی اشاره کردیم. باید بگوییم که در این ماده شرایط دریافت وکیل رایگان بیان می شود. شروط مربوط به متقاضی وکیل رایگان:
- متقاضی توانایی پرداخت حق‌الوکاله را نداشته باشد.
- متقاضی شخصا ذینفع و ذی سمت در دعوا باشد.
