هر جرمی که واقع میشود به نوعی تجاوز به حقوق همه مردم است. بنابراین همه جرایم جنبه عمومی دارند. هیچ جرمی را نمی توانید پیدا کنید که این جنبه را نداشته باشد. در جرایمی که هم جنبه عمومی دارند و هم جنبه خصوصی گاهی کفه ترازو به سمت جنبه عمومی گرایش پیدا می کند. گاهی به طرف جنبه خصوصی. آنچه در این مطلب مورد بررسی ما واقع می شود، عدول از گذشت در پرونده ها با توجه به نوع جرم ارتکابی است. با ما همراه باشید.
موسسه حقوقی عدالت آریایی با بهره گیری از وکیل حقوقی و وکیل کیفری متخصص که بهترین وکیل در تهران و شهرستانها به شمار می روند، تا انتهای مسیر حقوقی همراه شما خواهد بود.
بر اساس قانونِ مجازاتِ اسلامی، به هر رفتاری چه انجام یک فعل چه ترك آن كه در قانون برای آن مجازات تعيين شده، جرم می گويند. جرم اقدامی است كه به موجب آن نظم عمومی در جامعه مختل می شود. به همین دليل برای آن مجازات در نظر می گیریم. نظم عمومی یعنی برقراری امنيت و آرامش مردم در یک جامعه. برای درک بهتر موضوع باید انواع جرم را بشناسید و شرایط عدول از گذشت را بدانید تا بدانید در چه زمانی نیاز به مراجعه به یک وکیل پایه یک دادگستری کارکشته و خبره است.با دستهبندی انواع جرم و عدول از گذشت همراه باشید.
انواع جرم در عدول از گذشت
ابتدا جرایم را به دو دسته زیر تقسیم می کنیم تا بتوانیم گذشت و عدول از گذشت را بررسی کنیم.
- ۱- جرایم قابل گذشت: به جرایمی می گوییم که آغاز و ادامهی پیگرد قانونی و رسیدگی و اجرای مجازات در آنها به شکایت شاکی و عدم گذشت او بستگی دارد. در نتیجه بر اساس مادهی ۱۲ قانون آیین دادرسی کیفری، پیگرد متهم در جرایم قابل گذشت تنها در صورت شکایت شاکی شروع می شود. با گذشت او موقوف میگردد. بهترین وکیل کیفری در تهران می تواند شما را در این زمینه راهنمایی کند.
- ۲- جرائم غیر قابل گذشت: جرایم غیرقابل گذشت جرایمی هستند که شکایت شاکی و گذشت او هیچ تاثیری در شروع پیگرد قانونی و رسیدگی و همچنین در ادامهی آن و اجرای مجازات ندارد. مثلا جرایمی همانند کلاهبرداری، سرقت و … که احساسات عمومی جامعه را جریحهدار میکنند. از جمله جرایم غیرقابل گذشت به حساب می آیند. که در صورت گذشت و بخشش شاکی خصوصی ممکن است دادگاه تخفیفی را برای مجرم در نظر بگیرد.
عدول از گذشت
عدول از گذشت با تعریف عدول معنا می یابد. تعریف: عدول کردن ؛ استنکاف از رأی و نظر و تصمیم خود. اعراض از کاری که باید انجام دهند.
امام علی (ع) فرمودند: گذشت، «اوج بزرگواریهاست.» حال فرض کنید کسی در اوج قدرت و زمانی که رسیدگی کیفری در دادگاه شروع می شود و در حال رسیدن به نتیجه است، بگذرد؛ هر چند چنین کاری آسان نیست، اما هستند کسانی که حتی در چنین وضعی می گذرند.
شرایط عدول از گذشت
عدول از گذشت شرایطی به شرح زیر دارد:
- تاریخ اعلام : مهلت مشخصی برای عدول از گذشت تعیین نشده است؛ اما منطقاً ، باید بعد از اعلام شکایت صورت گیرد البته ممکن است مقدم بر آن نیز باشد که در این حالت موجب سقوط شکایت از جرم میشود و دیگر نمیتواند اعلام شکایت کند.
- تشریفات : همانطور که برای عدول از گذشت زمانی تعیین نشده، تشریفاتی نیز برای آن در قوانین بیان نشده است؛ بنابراین ممکن است کتبی یا شفاهی باشد.
حکم دادگاه برای عدول از گذشت
عدول از گذشت در امور كیفري مسموع نیست؛ یعنی با ارائهی رضايتنامه و عدم پذیرش آن از طرف شاکی، دادگاه بايد به صحت يا عدم صحت آن رسیدگی کند.
نظريه اداره كل حقوقی و تدوين قوانین قوه قضائیه در بررسی عدول از گذشت : بررسی اعتبار و صحت رضايتنامه، اعم از رسمی يا عادی بر عهدهی قاضی پروند میباشد. عدول از گذشت در امور كیفری به صراحت ماده (1)23 قانون مجازات اسلامي مسموع نمیباشد، پس بر این اساس در صورت ارائهی هرگونه رضايتنامه از سوی متهم يا محكومعلیه و انكار و نفی آن از طرف شاكی يا محكومله، قاضی پرونده موضوع را شخصا بررسی کرده و به اصالت رضايتنامه رسیدگی میکند. در صورت مشخص شدن صحت آن، به آن ترتیب اثر داده خواهد شد.
مراحل عدول از گذشت
قبل اط آنکه بحث عدول از گذشت مطرح شود، باید گذشت تحقق یابد. به همین منظور در این بخش به بررسی گذشت در مورد جرایم مختلف می پردازیم.
گذشت شاکی به دو نوعِ زیر صورت می پذیرد:
- گذشت در جرایم قابل گذشت
- گذشت در جرایم غیر قابل گذشت
گذشت در جرایم قابل گذشت
یکی از مهم ترین شروط برای شاکی در عدول از گذشت ،قابل گذشت بودن جرم است؛ جرایم به دو دسته قابل گذشت و غیرقابل گذشت تقسیم میشوند و شاکی در مواردی میتواند از شکایت خود بگذرد که مورد از جرایم قابل گذشت باشد.
در جرایم قابل گذشت آغاز و ادامهی تعقیب و رسیدگی به شکایت شاکی بستگی دارد و در صورت عدم شکایت شاکی، دادستان اصلا موضوع را پیگیری نخواهد کرد. در صورت گذشت شاکی پیش از صدور حکم قرار موقوفی تعقیب و پس از صدور حکم قرار موقوفی اجرا صادر خواهد گردید. در این صورت بدیهی است که عدول از گذشت از شرایط غیر قابل گذشت بودن جرم متفاوت است.
شرایط گذشت شاکی در جرایم قابل گذشت
برای عدول از گذشت در جرایم قابل گذشت، گذشت باید طی شرایط زیر صورت پذیرد:
- گذشت شاکی از جرم باید واضح و صریح باشد و قصد شاکی از گذشت کردن از جرم را نشان دهد. مثلا عباراتی مانند گذشت کردم، دیگر شکایتی ندارم و … به کار میروند.
- برای گذشت کردن باید از فعلی استفاده شود. که بر گذشتهی نزدیک دلالت داشته باشد، مثل صیغه ماضی یا مضارع مانند گذشت میکنم، رضایت میدهم و …
- گذشت از یک جرم قابل گذشت نباید مشروط باشد. به طور مثال نمیتوان گفت که از جرم عدم پرداخت نفقه گذشت میکنم به شرطی که همسرم خانه را به نام من بزند. گذشت مشروط قابل قبول نیست.
- گذشت میتواند به صورت شفاهی باشد. گذشت شفاهی در صورت جلسه نوشته شده و شخص گذشت کننده آن را امضا یا اثر انگشت میزند.
- گذشت میتواند به صورت کتبی باشد. گذشت کتبی هم میتواند رسمی و هم غیر رسمی باشد. گذشت کتبی رسمی در دفتر اسناد رسمی یا در کلانتری توسط مامور کلانتری یا در مرجع قضایی تنظیم میگردد.
- یکی از نکات مهمترین دربارهی گذشت شاکی از جرم این است که گذشت از جرم قابل گذشت تنها جنبهی کیفری جرم را متوقف می نماید. این بدین معنا نیست که اگر جرم قابلیت پیگیری حقوقی داشته باشد، شاکی از آن محروم گردد. در نتیجه عدول از گذشت مطرح نمی گردد.
به طور کلی همیشه میتوان از جرم گذشت کرد اما اصولا پس از اعلام شکایت صورت میگیرد اما پیش از شکایت کردن نیز میتوان گذشت کرد.
گذشت در جرایم غیر قابل گذشت
جرایمی که در آنها تعقیب و پیگرد قانونی مجرم نیازی به شکایت شاکی خصوصی ندارد. همچنین اگر شاکی خصوصی رضایت دهد، مراجع قضایی نمیتوانند تنها با تکیه بر عدم شکایت شاکی و رضایت او دست از تعقیب، محاکمه و اجرای حکم بردارند. آنها را متوقف سازند. به طور مثال، سرقت و کلاهبرداری جزو جرایم غیر قابل گذشت هستند.
در جرایم غیر قابل گذشت رضایت داشتن شاکی بی تاثیر نیست. در این نوع جرایم، رضایت شاکی باعث تخفیف در مجازات میشود. اگر حکمی در دادگاه به طور قطعی صادر و قابل اجرا شد، دادگاه حکم شخص را کم میکند. یا در میزان مجازات تجدیدنظر میکند. از این رو می توان گفت عدول از گذشت معنا ندارد.
سوالات در بحث عدول از شکایت در جرایم قابل گذشت و غیر قابل گذشت:
در این بخش به منظور سخن پایانی و جمع بندی در بحث عدول از گذشت به برخی سوالات پرتکرار به صورت مختصد پاسخ می دهیم:
- ۱) با گذشت شاکی آیا آثار تبعی آن مجازات از بین میرود؟ در قانون مجازات اسلامی هنگامی که با گذشت شاکی موقوفی تعقیب صادر می شود. آثار تبعی آن نیز از بین خواهد رفت.
- ۲) گذشت با رضایت چه تفاوتی دارد؟ گذشت در مورد پروندههایی صدق می کند که کیفری باشند. اما رضایت در مورد پروندههایی صدق میکند که حقوقی باشند.
- ۳) آیا ضرب و جرح عمدی از جرایم غیر قابل گذشت می باشد؟ ضرب و جرح عمدی از جرایم غیر قابل گذشت است. به شرط اینکه میزان و اندازهی آن به گونهای نباشد که جنبه عمومی ایجاد کند. چون در این صورت فقط شاکی خصوصی دارد که با رضایت او پرونده مختومه می شود.
- ۴) گذشت موجب از بین بردن حکم زندان است یا نه؟ در صورتی که جرم قابل گذشت باشد بله حکم زندان را نقض میکند. در غیر این صورت فقط موجب تخفیف مجازات و حکم می شود.