از زمانی که خواهان اقدام به طرح دعوا علیه خوانده می کند، تا صدور رای قطعی مراحلی وجود دارد. گذراندن برخی از این مراحل اجباری و برخی دیگر منوط به درخواست یکی از طرفین است. زمانی که دادنامه ای صادر می شود، این سوال ایجاد می شود که آیا این دادنامه و حکم قابل اعتراض است؟ برای پاسخ به این سوال عوامل متعددی در پرونده مورد بحث باید بررسی شود. چرا که اعتراض به رای دادگاه میتواند در هر شرایطی متفاوت از شرایط دیگر باشد. در ادامه این مطلب به انواع این اعتراض و چگونگی آن می پردازیم.
مونا ترابی، وکیل ایه یک دادگستری، بهترین وکیل در تهران در امور حقوقی و کیفری است که می تواند در این مورد، راهنمای شما باشد. به جهت رزرو مشاوره تماس حاصل نمایید.
اعتراض به رأی دادگاه
اعتراض به رای دادگاه می تواند توسط خود فرد یا یک وکیل پایه یک دادگستری انجام پذیرد. در حقیقت وقتی که بعد از ابلاغ رای وکیل یا فرد بر این باورند که دفاعیاتشان ناقص می باشد و حکم در شان آنها نیست، می توانند با توجه به مواد قانونی و شواهد موجود اقدام به اعتراض نمایند. بدین صورت که افراد می توانند از همان ابتدا وکالت در پرونده خود را به یک وکیل حرفه ای بسپارند. یا در هر مرحله ای از پرونده مثلا پس از صدور رای از دادگاه بدوی، به ایشان وکالت دهند و ادامه مسیر را با توجه به نوع پرونده به یک وکیل کیفری یا یک وکیل حقوقی بسپارید.
در نظر داشته باشید که در برخی از دعاوی کیفری وجود وکیل الزامی بوده و افراد درخواست وکیل تسخیری می دهند.
نحوه اعتراض به رای دادگاه
برای شکایت و اعتراض به رای دادگاه دو روش وجود دارد. این دو روش عبارتند از:
- روش عادی: شامل تجدیدنظر خواهی و واخواهی
- روش فوق العاده: شامل فرجام خواهی ( اعتراض به آرای صادره در دیوان عالی کشور) اعاده دادرسی و اعتراض به شخص ثالث.
در ادامه به بررسی این دو روش می پردازیم.
اعتراض به رای دادگاه با فرجام خواهی
همانطور که در قسمت قبل گفتیم، فرجام خواهی یکی از طرق اعتراض به رای دادگاه به طریق ویژه و فوقالعاده است. این درخواست در عالی ترین مرجع قضایی کشور یعنی دیوان عالی کشور انجام می شود. اصل بر آن است که زمانی که حکمی به شکل قطعی صادر می شود، دیگر نمی توان علیه آن اعتراضی کرد. اما فرجام خواهی خلاف قاعده می باشد. به همین سبب شرایط ویژه ای برای اعمال آن وجود دارد. آرائی که قابلیت فرجام خواهی دارند عبارتند از:
- آرایی که به سبب عدم تجدید نظر خواهی قطعی شدهاند. مانند حکمی که خواستهی آن بیش از 20 میلیون تومان باشد. یا حکمی که مربوط به اصل نکاح، طلاق و نسب باشد.
- آرایی که از مجرای دادگاه تجدیدنظر به قطعیت رسیده است و باز نیز قابل اعتراض فرجامی می باشند. مانند حکم راجع به اصل نکاح، طلاق و نسب.
و در مقابل، احکامی که برای اعتراض به رای دادگاه قابل فرجام خواهی نیستند عبارتند از:
- حکمی که خواهان و خوانده حق فرجامخواهی را از آن حکم ساقط کردهاند.
- حکمی که با اقرار در دادگاه به صادر شده است .
- حکمی که به موجب قانون خاص ، غیرقابل فرجامخواهی تلقی شده است .
اعتراض به رای دادگاه غیابی ( واخواهی)
طبق قانون، برای اعتراض به رای دادگاه وقتی که به طور غیابی صادر می شود، باید واخواهی کرد. منظور از صدور رای غیابی زمانی است که جلسات رسیدگی بدون حضور طرف مقابل یا وکیل ایشان انجام می شود و رای نیز به ضرر ایشان می باشد. در این شرایط قانونگذار مهلتی را برای اعتراض به رای دادگاه در نظر گرفته تا حق کسی پایمال نشود. برای انجام واخواهی هم خود فرد و هم وکیل ایشان می توانند اقدامات لازم را انجام دهند.
برای مثال اگر دعوی در مورد یک قرارداد باشد، فردی که رای غیابی به ضرر وی صادر می شود، می تواند برای واخواهی به وکیل قرارداد در تهران وکالت بدهد. به موجب قانون آیین دادرسی مدنی افراد مقیم ایران 20 روز و افرادی که خارج از کشور اقامت دارند، دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی می توانند تقاضای واخواهی نماید. تمامی احکام غیابی، قابل واخواهی هستند. دادخواست واخواهی در دادگاه صادر کننده حکم غیابی، قابل رسیدگی است.
اعتراض به رای دادگاه در تجدید نظر (تجدید نظرخواهی)
زمانیکه دو طرف دعوا در جلسات دادگاه حضور دارند و دفاعیات خود را ابراز می نمایند و در نتیجه آن دادگاه اقدام به صدور رای می نماید، هرکدام از طرفین اجازه دارند در صورتی که موضوع دعوایشان و رای دادگاه قابل تجدیدنظر باشد، نسبت به آن اعتراض کند. این اعتراض به رای دادگاه در دادگاه های تجدید نظر انجام می گیرد. مهلت تجدیدنظر خواهی رای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور، 2 ماه از تاریخ ابلاغ دادنامه می باشد.
در مورد دعاوی کیفری، طبق اظهارات بهترین وکیل کیفری در تهران جهات تجدید نظر خواهی در ماده 434 قانون آیین دادرسی کیفری تبیین است. همچنین شامل موارد زیر می شود:
- مخالفت رای با قانون
- عدم صلاحیت دادگاه صادر کنند رای و غیره
برای تجدیدنظر خواهی در دعاوی کیفری بهتر است که حتما متناسب با موضوع از وکلا مانند وکیل کلاهبرداری و غیره مدد بجوییم. در ادامه به این که چه دعاوی ای قابلیت تجدیدنظر خواهی در دادگاه های تجدیدنظر خواهی را دارند خواهیم پرداخت.
احکام قابل تجدید نظر
ماده 348 ایین دادرسی مدنی جهات اعتراض به رای دادگاه در مرحله تجدیدنظر را ذکر می نماید. این جهات از قرار زیر است:
- ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه.
- فقدان شرایط قانونی شهادت شهود.
- ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی.
- ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رأی.
- مخالف بودن رأی با موازین شرعی و یا مقررات قانونی
برای اعتراض به رای دادگاه حکام قابل تجدید نظرخواهی را می توان در سه دسته زیر تقسیم نمود:
- دعاوی مالی که خواسته آن از سیصد هزارتومان متجاوز باشد ( شامل سیصد هزار تومان نمی شود )
- کلیه احکام صادره در دعاوی غیرمالی
- حکم راجع به متفرعات دعوا در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قبل تجدیدنظر باشد
احکام غیر قابل تجدید نظر
به طور کلی در دو حالت نمی تواند اعتراض به رای دادگاه در مرحله تجدید نظر، صورت پذیرد.
- اول، در مورد احکامی که به واسطه ی اقرار (اعتراف) خوانده (کسی از او شکایت شده است) صادر می شود.
- دوم ،احکامی که به واسطه ی رای یک یا چند کارشناس که طرفین کتبا رای آن را قاطع دعوا قرار داده اند.
در ارتباط با مورد دوم، شما و طرف مقابل برای دعوایی که بین شما مطرح است، به صورت کتبی می نوسید هر رایی که از طرف کارشناس صادر شود قبول می نمایید و اعتراضی به رای نخواهید داشت. حتی اگر رای به ضرر شما صادر شود.
نحوه رسیدگی به تجدیدنظر خواهی
پس از آنکه رای دادگاه بدوی صادر و برای شما ابلاغ شد، شما می توانید تحت مهلت مقرر برای اعتراض به رای دادگاه اقدام نمایید. بدین شکل که اگر با وکیل خود در پرونده حضور دارید از طریق ایشان، و در غیر اینصورت توسط شما با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی انجام می پذیرد.
پس از اینکه دادخواست شما در دادگاه بررسی شد، دادگاه تجدید نظر مدارک و مستندات شما را برای تجدید نظر از رای بررسی می کند. پس از مدتی رای صادر م یشود.
نکته مهم دیگر این است که اگر رای شما در مهلت قانونی ارسال نشود و یا در صورت وجود نقص در دادخواست تجدیدنظر شما، ایراد رفع نقص توسط شما صورت نگیرد به موجب قرار دادگاه دادخواست تجدید نظر شما رد میشود.
استفاده از یک وکیل با تجربه بسیار مهم است چرا که نتیجه نهایی دعوای شما کاملا منوط به دادخواست تجدیدنظر می باشد. پس بسیار مهم است که در مهلت قانونی دادخواست خود را از طریق دفتر خدمات ارسال کنید. همچنین اگر از طرف دادگاه ابلاغی برای رفع نقایص دادخواست دریافت کردید؛ حتما در مهلت مقرر نقایص مذکور در ابلاغ را بر طرف نمایید. ذکر این نکته نیز در اعتراض به رای دادگاه ضروری است که اگر دادخواست خارج از مهلت تقدیم گردد، یا مجددا اصلاح نشود؛ اصلا به دادگاه نمیرسد. در نتیجه رد می گردد.