شاید براي شما هم پيش آمده باشد كه مال مسروقه خود را در يد فرد ديگري ببينيد با آنكه آن فرد ادعا مي كند آن را از فروشگاه یا از شخص فروشنده‌ای خريداري كرده است. پس از آن كه سارقي مالي را مي‌دزد، چه اتفاقي براي آن مال مي افتد؟ چه كساني آن ها را مي‌خرند و آيا اصلا كسي هست كه آنها را بخرد؟ ميتوان گفت مهمترين انگيزه افراد از سرقت، فروش مال مسروقه و بدست آوردن پول است و وجود افرادی که این اموال را خریداری می‌کنند از موجبات افزایش جرم در کشور است چرا که عامل ترغیب سارقان به دزدی می‌باشند. مطابق قانون مجازات اسلامي خريد مال مسروقه با علم به مسروقه بودن آن، جرم است و به اين افراد مال خَر گفته ميشود. اما مجازات فرد مال خر چیست و آیا حبس دارد؟
مال خر كيست؟
همانطور كه در بالا هم گفته شد، مال خَر به شخصي گفته ميشود كه مال مسروقه اي را با علم به مسروقه بودن آن خريداري ميكند. شاید این سوال پیش بیاید که مگر مزيت خريد مال مسروقه چيست؟روشن است كه سارقان اغلب به اموالي دستبرد مي زنند كه داراي ارزش اقتصادي خوبي باشند و بايد به سرعت آن را از دست خود خارج كنند تا به دست قانون نيفتند و دردسر خود را كم كنند. مال خران اين اموال را با قيمتي كمتر از آنچه ارزش واقعي آن هاست خريداري ميكنند كه براي آنها با سود زیادی همراه است. تفاوتي ندارد كه مال مورد معامله يك كالاي ارزشمند مانند خودرو باشد يا يك كيف دستي؛ داشتن علم به مسروقه بودن مال و خريداري آن براي مجرم بودن طبق قانون مجازات إسلامي كافي است. لازم به ذكر است كه اگر به مسروقه بودن مال شك داشته باشيد و آن را حدس بزنيد براي قانون گذار با كسي كه به مسروقه بودن مال يقين داشته، تفاوتي نخواهيد داشت. لازم به ذکر است که خرید مال مسروقه بدون داشتن علم، با کلاهبرداری متفاوت است اما این به آن معنا نیست که یک وکیل کلاهبرداری نتواند به شما در حل مسائل‌تان پیرامون این موضوع کمک کند.
مجازات مال خري
مجازات خريد أموال مسروقه يا همان مال خري با مجازات جرم سرقت متفاوت است. تفاوتی ندارد که مال مسروقه ناشی از سرقت تعزیری یا حدی باشد.بطور کلی این جرم در ماده ٦٢٢ قانون مجازات اسلامي اينگونه تبيين شده است:” هرکس با علم و اطلاع یا با وجود قراین اطمینان‌آور به اینکه مال در نتیجه ارتکاب سرقت به دست آمده است ، آن را به نحوی از انحاء تحصیل یا مخفی یا قبول کند یا مورد معامله قرار دهد به حبس از 6 ماه تا سه سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.”
همانطور كه در ماده فوق ذكر شد، نه تنها مورد معامله قرار دادن مال مسروقه جرم مي باشد، بلكه هرگونه تحصيل آن یا حتی مخفی نمودن آن مشمول جرم مال خري خواهد بود و مجازات حبس بين ٦ ماه تا سه سال بسته به علم قاضي و شرايط، و تا ٧٤ ضربه شلاق خواهد بود.
بيشترين مقدار اين مجازات مشمول افرادي خواهد بود كه مال خري را حرفه اصلی خود قرار داده و مداوما از آن كسب درآمد مي كنند. در واقع این افراد نه به شکل اتفاقی و نه صرفا برای یک بار، بلکه شغل خود را مال خری قرار داده اند. وكيل كيفري كسي است كه ميتواند قبل از وصول پرونده به دادگاه، مقدار مجازات فرد را تخمین بزند . اگر فكر ميكنيد مالي متعلق به شماست و قبلا از شما دزديده شده و فردي ادعاي مالكيت بر آن دارد و قصد طرح كردن شكوائيه مبني بر تحقق جرم مال خري را داريد، بهتر است پرونده خود را به یک وكيل حرفه‌ای بسپاريد يا براي نوشتن آن با يك وكیل دادگستری مشورت نمایید.
شرايط تحقق جرم مال خری
در صورت در معرض این اتهام قرار گرفتن، بهترین اقدام اخذ یک وکیل حقوقی است تا بتواند شما را از این اتفاق رها کند.
براي اينكه گفته شود شخصي مال خَر است بايد شرايط زير وجود داشته باشد و الا نمی‌توان شخص خریدار را به این جرم منصوب و وی را مجرم خواند:
١)اطلاع داشتن به مسروقه بودن مال:
همانطور كه در متن ماده نيز تصديق شده است، اطلاع داشتن نسبت به مسروقه بودن مال مورد معامله از شرايط اساسي تحقق این جرم است.
٢)وجود قراین اطمینان آور:
ممكن است كه فرد مستقيما از مسروقه بودن مال اطلاعي نداشته باشد اما قرائني واضح مبني بر دزدي بودن مال وجود داشته باشد. مثلا اگر یک دستگاه گوشي موبايل بدون جعبه و لوازم با قيمتي خيلي پايين تَر از ارزش عرفي آن به فروش برسد، باید به آن مشکوک شد. یادمان باشد که هیچ ارزانی ای بی علت نیست.
اگر فرد در دادگاه به اطلاع داشتن از مسروقه بودن مال اعتراف ننمايد و دادگاه نيز دلايلي مبني بر آگاه بودن فرد از مسروقه بودن مال ارائه ندهد، فرد تبرئه شده و مال خَر نخواهد بود.
مجازات خريد مال دزدي بدون اطلاع
همانطور كه گفتيم، فردي مورد مجازات است كه بداند مالي كه خريداري ميكند، متعلق به شخصي ديگر بوده و در واقع در نتیجه دزدي است. اما اگر فردي به عنوان يك خريدار عادي اقدام به خريد مال كند، از مسروقه بودن مال اطلاعي نداشته باشد و قرائني مبني بر مسروقه بودن مال نيابد، فردي بي گناه بوده و مجازات نخواهد شد.
چگونه ميتوان بی اطلاعی از دزدی بودن مال را به دادگاه اثبات نمود
اثبات بي اطلاعي از مسروقه بودن مال، كاری سخت و دشوار است. بهتر است در همين ابتدا گفته شود كه چه فرد مال خَر باشد چه نباشد، در هر صورت بايد مال را به صاحب اصلي آن بازگرداند.
فرد براي إظهار بي اطلاعي خود بايد به إمارات و مستندات محكمه پسندي استناد كند. مثلا فاكتور خريد را نشان دهد كه جنس با قيمّت معقولي خريداري شده است يا محل فروش مكاني معتبر بوده است یا به طریق خاصی از صداقت فروشنده اطلاع قبلی داشته است. در صورتي كه فرد نتواند عدم اطلاع خود را به اثبات برساند، به مال خري محكوم خواهد شد و در صورت إثبات بي اطلاعي، اتهامي بر او وارد نخواهد بود.
