جمع کلمه مال ، اموال است. اموال یک کلمه عربی است که به معنی املاک و کالاها و ثروت است. ریشه کلمه مال از فعل گذشته میل، به معنای خواستن، است. در فارسی هم به مال خواسته می گوییم. در گذشته تنها به طلا و نقره مال می گفتند. بعدتر به هر چیزی که قابلیت ذخیره و تملک را داشت هم تعمیم پیدا کرد. بدون تردید معنی واژه مال در طول زمان بسیار تغییر کرده است. با پیشرفته تر شدن جوامع مصادیق آن نیز گسترده تر شده است. آشنایی با مفهوم مال در قانون مدنی به ما در پاسخ به بسیاری از سوالاتی که مرتبط اموال است مانند قراردادها ، مالکیت و … کمک می کند.
در این مقاله با راهنمایی های مونا ترابی، بهترین وکیل در تهران به بررسی مال در قانون مدنی و انواع آن می پردازیم. با ما همراه باشید.
مال در قانون مدنی
بهترین وکیل قرارداد در تهران اذعان می دارد که در قانون تعریفی از مال نشده است. اما با توجه به مواد قانون مدنی می توان مال در قانون مدنی را این گونه تعریف کرد: ” مال چیزی است که مفید باشد و یک نیاز اعم از مادی یا معنوی را رفع کند و همچنین قابل اختصاص یافتن به شخص معینی باشد .
ویژگی مال در قانون مدنی
طبق تعریفی که در قسمت قبل از مال در قانون مدنی ارائه کردیم، ویژگی هایی برای آن متصور می شویم. برای اینکه چیزی مال محسوب شود باید 3 ویژگی را داشته باشد :
- مال در قانون مدنی باید مفید و ضروری باشد. به اصطلاح منفعت عقلانی داشته باشد. یعنی از نظر عقل مال ارزش و منفعت دارد. بنابراین چیزی که ضروری نیست یا منفعتی ندارد مال محسوب نمی شود. مثلا ده شاهی مال محسوب نمی شود .
- مال باید یک نیاز مادی یا معنوی را بر طرف کند. یعنی یا باید یکی از نیازهای فیزیکی انسان و یا یکی از نیازهای روحی او را بر طرف کند. برای مثال یک قطعه سنگ یا تکه چوب نیازی از فرد بر طرف نمی کند و افراد بابت آن پولی پرداخت نمی کنند. در گذشته مال بیشتر کالا مادی را در نظر می گرفت اما به مرور زمان و پیشرفت جوامع مال دیگر محدود به کالا نیست و مواردی جز دسته اموال قرار گرفت که کالای مادی نبودند. اما مال محسوب می شوند. برای مثال امروزه حق تالیف و حق سر قفلی هم چون موجب آثار و پیامدهای مالی می شوند. افراد از آن سود می برند و نسبت به ان مالکیت دارند، مال محسوب می شوند .
- مال در قانون مدنی باید قابلیت اختصاص یافتن به شخص داشته باشد و افراد بتوانند مالک آن شوند. بنابراین برخی از اموال که مفید و ضروری هستند اما نمی توانند به شخص خاصی تعلق داشته باشند مال محسوب نمی شوند ، مانند ماه و دریای آزاد . این اموال به دلیل اینکه برای استفاده همه بشر هستند نمی توانند به کسی تعلق داشته باشند .
انواع مال در قانون مدنی
- مال مادی و مال غیر مادی : مال گاهی شی خارجی ، ملموس و قابل دیدن است مثل خانه ، اتومبیل و … است که در واقعیت وجود دارند ، به این اموال ، مال مادی می گویند . گاهی هم موضوع مال در واقعیت محسوس و قابل رویت نیست مثل حق اختراع که در عالم خارج وجود ندارد اما درنهایت منجر به یک فایده مادی است ، این نوع اموال ، مال غیر مادی هستند .
- عین و منفعت : بهترین وکیل ملکی در تهران در این مورد می گوید که این تقسیم بندی مخصوص دسته بندی اموال مادیاست که در مورد قبل گفته شد . عین که جمع آن اعیان است ، مالی است که وجود خارجی دارد و انسان می تواند آن را لمس کند مانند خانه یا یک جفت کفش . منفعت، مالی است که با حواس پنجگانه حس نمی شود اما می توان وجود آن نفع را در یک عین تصور کرد . برای مثال خانه یک عین است ، وقتی خانه ای به اجاره داده می شود ، در واقع صاحب خانه ، منفعت استفاده از خانه را به مستاجر داده است . مستاجر بدون اینکه مالک خود خانه باشد ، مالک منفعت استفاده از خانه است . این نوع از منفعت در حقوق مال محسوب می شوند .
انواع دیگر مال در قانون مدنی
انواع دیگر مال در قانون مدنی عبارت اند از:
- مال مصرف شدنی و مال قابل بقا : برخی از اموال وقتی مورد استفاده متعارف قرار می گیرند تمام می شوند مانند غذا ، میوه و… که به آنها مال مصرف شدنی یا تمام شدنی می گویند . در مقابل استفاده از برخی اموال باعث تمام شدنشان نمی شود مانند گوشی تلفن و یا دوچرخه که به آنها مال قابل بقاء گفته می شود .
- مال منقول و مال غیر منقول : این تقسیم بندی از جهت قابلیت و عدم قابلیت جا به جای اموال است .مال منقول مالی است که می توان آن را از مکانی به مکان دیگر جا به جا کرد. اما مال غیر منقول قابلیت جا به جایی ندارد .
- مال مثلی و مال قیمی : مال مثلی مالی است که مانند و نمونه آن زیاد است. می توان نمونه های آن را به جای هم قرار داد مانند حبوبات . اما مال قیمی مالی است. که شبیه و مانند آن زیاد نیست و منظور تنها یک مال مشخص است. برای مثال آپارتمان با شماره پلاک 564 یا یک نسخه کتاب خطی .
- مال مفروز و مال مشاع : مال مفروز مالی است که کل مال در مالکیت یک نفر قرار دارد. اما مال مشاع مالی است که چند نفر با هم در آن شریک باشند .
حقوق مالی چیست ؟
در بحث مال د رقانون مدنی باید بگوییم که حقوق مالی ، حقوقی است که مرتبط با دارایی و اموالی هر فرد است. یعنی افراد نسبت به مالی که دارند دارای حق و حقوقی هستند . در مقابل حقوق مالی ، حقوق غیر مالی است که مرتبط با حقوق افراد خارج از اموال و دارای هایشان است مثل حق زوجیت یا بنوت یا حق حضانت که این حقوق با مال سر و کار ندارند و بیشتر به حقوق شخصی فرد مرتبط هستند .
تفاوت حقوق مالی با حقوق غیر مالی
در قسمت قبل د ربحث انواع مال در قانون مدنی به بررسی حقوق مالی و غیر مالی پرداختیم. در این باب باید بگوییم که حقوق مالی ویژگی هایی دارد که آن را از حقوق غیر مالی مشخص می کند. این ویژگی ها عبارت اند از:
- یکی از این موارد این است که حقوق مالیو اجرای آن برای دارنده آن حق منفعت و سود مالی دارد. یعنی این منفعت را می توان به پول تبدیل کرد اما حق غیر مالی به پول تبدیل نمی شود.
- دوم این که هر فرد می تواند حق مالی اش را به فرد دیگر انتقال بدهد . مثلا فردی که مالک یک خودرو است ، نسبت به آن خودرو حق مالکیت ( بارزترین نمونه حق مالی) دارد . و می تواند با فروختن خودرو حق مالی خود را به دیگری انتقال دهد . اما حق غیر مالی این خاصیت را ندارد یعنی هیچ کس نمی تواند برای مثال حق زوجیت خود را به فرد دیگری منتقل کند .
- سومین ویژگی حق مالی این است که کسی که حق مالی دارد می تواند از حق مالی خود بگذرد. مثلا کسی که پولی به او ارث می رسد. در واقع مالک ارثیه است و نسبت به آن حق مالی دارد اما می تواند بگوید من این حق را نمی خواهم . در حقوق به این کار اسقاط حق می گویند . اما در حق غیر مالی نمی توان گفت من از حق پدری خود نسبت به فرزندم صرف نظر می کنم و آن را نمی خواهم.
- چهارمین مورد این است که یک حق مالی می تواند توقیف شود. یعنی اگر کسی نتواند قرض و بدهی هایش را بدهد دادگاه می تواند اموال آن فرد را توقیف کند. اما توقیف نسبت به حقوق غیر مالی وجود ندارد .
حق دینی آخرین حقی است که در بحث مال در قانون مدنی بررسی می کنیم.
حق دینی چیست ؟
همانطور که گفتیم، در این بخش به بررسی آخرین حق در مورد انواع مال در قانون مدنی می پردازیم. از این که در این مقاله همراه ما بودید سپاسگزاریم. حق دینی که به آن حق شخصی هم گفته می شود ، حقی است که بابت پرداخت یک دین یا انجام یک کار یا خودداری از انجام یک کار ، بر گردن فرد است. مانند وقتی که کسی باید به دیگری پولی بدهد. به بدهکار ، متعهد یا مدیون هم می گویند و به طلبکار ، متعهدله یا داین گفته می شود. در طبقه بندی حقوق مالی ، حقوقی مثل حق اختراع یا حق تالیف ، در دسته حقوق دینی قرار می گیرند .
موسسه حقوقی بین المللی عدالت آریایی با بهره گیری از وکیل پایه یک دادگستری تهران تا انتهای مسیر حقوقی و کیفری همراه شماست. در صورت نیاز به امور کیفری از قبیل کلاهبرداری می توانید از وکیل متخصص مربوطه یاری بجویید. جهت دستیابی به راه ارتباطی با وی کلیک کنید: بهترین وکیل کلاهبرداری در تهران
