دیه مجازاتی است که بر اساس مقررات شرعی برای جنایاتی که بر نفس یا عضو اعمال شده است، اعمال می شود. دیه از جمله مجازاتهای اصلی است که باید در مهلت قانونی پرداخت دیه توسط مرتکب جنایات به قربانی با اولیاء دم او پرداخت شود. در صورتی که مسئول پرداخت دیه در مهلت قانونی مشخص شود. سپس دیه را نپردازد. می توان از او بابت امتناع از پرداخت دیه شکایت کرد.
مونا ترابی، بهترین وکیل در تهران اذعان می دارد که دیه شامل منفعتی که از یک عضو به ما می رسد هم می شود؛ برای مثال دیه عقل. اگر حادثه ای منجر به زوال عقل شود برای آن می توان دیه دریافت کرد . هم چنین دیه به کما رفتن ، دیه از دست دادن حافظه ، دیه ضربه مغزی نیز از جمله مواردی است که طبق قانون مجازات دارد . در این مقاله به دیه زوال یا نقصان عقل ، زوال یا نقصان عقل بر اثر حادثه و قصاص مرتکب می پردازیم .
دیه زوال عقل
زوال عقل یعنی این که انسان به طور کامل عقل خود را از دست بدهد و نقصان عقل یعنی این که عقل انسان مانند سایر افراد سالم کارکرد طبیعی و درست نداشته باشد و در بعضی از موارد دچار نقص شده باشد. دیه نقصان عقل و دیه زوال عقل در قانون مجازات اسلامی مشخص شده است .
ماده 675 قانون مجازات اسلامی «زائل کردن عقل موجب دیه کامل و ایجاد نقص در آن موجب ارش است ، خواه جنایت در اثر ایجاد ضربه و جراحت و خواه ترساندن و مانند آن باشد.» بنابراین دیه نقصان عقل و دیه زوال عقل به ترتیب زیر است :
دیه زوال عقل: موجب دیه کامل انسان خواهد بود
دیه نقصان عقل: موجب ارش خواهد شد ؛ ارش یعنی این که قاضی مقدار دیه را با توجه به نظر پزشکی قانونی تعیین خواهد کرد .
نکته مهم که در دیه از بین رفتن عقل باید به آن توجه کرد این است که فرقی نمی کند عامل اصلی از بین برنده یا ناقص کننده عقل چه چیزی باشد ترساندن ، تصادف ، ضربه یا هر چیزی دیگری ؛ بلکه تنها کافی است که عقل فرد بر اثر عمل دیگری از بین برود .
دیه زوال عقل بر اثر حادثه
در صورتی که عقل انسان بر اثر حادثه ای مانند شکستن سر یا ضربه به صورت و اعمالی از این دست ، زائل یا کم شود ، دیه دارد . در این حالت دیه از دست دادن عقل یا دیه کم شدن عقل به صورت جدا از دیه حادثه حساب می شود . برای مثال در صورتی که زدن ضربه به سر موجب کم شدن عقل شود ، دیه ضربه به سر جدا و دیه نقص در عقل به صورت جدا باید پردخت شود .
در نظر بدارید اموری مانند دیه زوال عقل و مشابه آن امور کیفری اند. اگر با موضوعات حقوقی سر و کار دارید، به وکیل متخصص در همان حوزه مراجعه نمایید. به عنوان مثال، مسائل ملکی مشاوره با بهترین وکیل ملکی در تهران را می طلبد. همینطور امور قرارداد ها نیز اموری حقوقی اند که برای حل و فصل آن ها باید به بهترین وکیل قرارداد در تهران مراجعه نمود.
قصاص مرتکب به عنوان دیه زوال عقل
کسی که اقدام به عملی کرده است که بواسطه آن عقل دیگری ناقص یا زائل شده است ، باید مجازات شود . در ماده 677 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 92 آمده است که :
” جنایتی که موجب زوال عقل یا کم شدن آن شود. هرچند عمدی باشد. حسب مورد دیه یا ارش است و مرتکب قصاص نمی شود. ”
آنچه از این ماده برداشت می شود این است که:
کسی که مرتکب عملی شده است که به واسطه آن عقلی دیگری ناقص یا زائل شده است. تحت هیچ شرایطی قصاص نخواهد شد. تنها باید مطابق آنچه در بالا گفته شد دیه زوال عقل یا دیه نقصان عقل را بپردازد .
نکات دیه عقل
نکات حقوقی که در بحث دیه زوال عقل باید در نظر بدارید از قرار زیر است.
- 1 – زائل کردن عقل موجب دیه کامل و ایجاد نقص در آن موجب ارش است، خواه جنایت در اثر ایراد ضربه و جراحت و خواه ترساندن و مانند آن باشد.
- 2 – در صورتی که مجنیٌ علیه دچار جنون ادواری شود ارش ثابت است.
- 3 – در زوال و نقصان حافظه و نیز اختلال روانی در صورتی که به حد جنون نرسد ارش ثابت است.
- 4 – جنایتی که موجب زوال عقل یا کم شدن آن شود. هرچند عمدی باشد. حسب مورد، موجب دیه یا ارش است و مرتکب قصاص نمی شود.
- 5 – هرگاه در اثر صدمه ای مانند شکستن سر یا صورت، عقل زائل شود. یا نقصان یابد، هریک دیه یا ارش جداگانهای دارد.
- 6 – هرگاه در اثر جنایتی عقل زائل گردد. پس از دریافت دیه کامل عقل برگردد. دیه مسترد و ارش پرداخت می شود.
- 7 – هرگاه در اثر جنایتی مجنیٌ علیه بیهوش شود. به اغماء برود. چنانچه منتهی به فوت او گردد. دیه نفس ثابت می شود. چنانچه به هوش آید، نسبت به زمانی که بیهوش بوده، ارش ثابت می شود. چنانچه عوارض و آسیب های دیگری نیز به وجود آید، دیه یا ارش عوارض مزبور نیز باید پرداخت شود.
- 8 – جنایت بر کسی که در اغماء یا بیهوشی و مانند آن است از جهت احکام مربوط به قصاص و دیه، جنایت بر شخص هوشیار محسوب می شود.
موسسه حقوقی بین المللی عدالت آریایی با بهره گیری از بهترین وکیل کیفری تهران تا انتهای مسیر حقوقی همراه شماست.
