تدلیس، از ریشه دَلَس و دُلْسَة به معنای ظلمت و تاریکی، در لغت به معنای کتمان کردن و پوشاندن است. نخستین لغویان، تدلیس در بیع یا هر امر دیگری را «کتمان عیب آن» دانسته اند.
تدلیس در لغت به معنای فریب، حقه بازی و فریب دادن است که به موجب ماده ی 438 قانون مدنی عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود.
تدلیس در ازدواج اقدامی است که زن یا مرد یا شخص ثالثی انجام می‌دهد و موجب فریب در ازدواج می‌شود. اصطلاحا گفته می‌شود که تدلیس در ازدواج عبارت از آن است که با اعمال متقلبانه نقص یا عیبی را که در یکی از زوجین هست، پنهان دارند یا او را دارای صفت کمالی معرفی کنند که فاقد آن میباشد. به عنوان مثال اگر جنون در حین عقد در مرد باشد و زن هم از آن بی‌خبر باشد حق طلاق را خواهد داشت. همچنین اگر جذام (نوعی بیماری پوستی) حین عقد در زن باشد و مرد هم از آن بی‌خبر باشد، حق فسخ ازدواج را خواهد داشت.
برای شناخت کامل عنوان تدلیس در ازدواج باید به دو ماده ی مهم که در زیر به آن اشاره می نمایم رجوع کرد.
- ماده 647 قانون مجازات اسلامی : چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تکمن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال‌محکوم می‌گردد.
- ماده 1128 قانون مدنی: هرگاه در یکی از طرفین (عقد ازدواج) صفت خاصی شرط شده باشد و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده، برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متباینا بر آن واقع شده باشد.
چه مواردی به عنوان تدلیس در ازدواج شناخته می شود؟
۱-بیان کردن وجود یک صفت خاص در هریک از طرفین قبل از عقد که بر مبنای آن عقد واقع می شود مثلا مرد در خواستگاری عنوان می کند که در شغل وکالت مشغول به کار می باشد و زن بر این اساس با او ازدواج میکند که پس از عقد متوجه می شود مرد مشغول به چنین شغلی نبوده و پروانه ی وکالت هم ندارد.
۲-در عرف بعضی از شروط و صفات در زمان خواستگاری بیان نمی شوند و عقد بر مبنای آن انجام می شود مانند باکره بودن دختر و یا اعتیاد نداشتن مرد به هیچ یک از مواد مخدر و مشروبات الکلی .
۳ –عیوبی که در مرد در حین عقد وجود داشته و زن از آنها اطلاعی ندارد مانند:جنون.
تدلیس جرم است و مجازات دارد:
علاوه بر فسخ نکاح این عمل برای فرد فریب‌دهنده مجازات هم دارد و مطابق با ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات قانون‌گذار بیان میکند: چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم می‌گردد.
مراحل فسخ نکاح در مواجهه با تدلیس:
فردی که فریب‌خورده است بهتر است ابتدا یک اظهارنامه قانونی برای طرف مقابل خود ارسال کند و پس‌ازآن دادخواستی مبنی بر تدلیس در نکاح در دادگاه خانواده مطرح کند دادگاه پس از بررسی ادله موجود و صحت آن ادله حکم بر فسخ نکاح صادر میکند.
درصورتی‌که فسخ نکاح قبل از نزدیکی صورت بگیرد مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد، اما اگر نزدیکی صورت گرفته باشد در این خصوص اختلاف‌نظر وجود دارد که نظر غالب فقها دادن مهرالمثل به زن است.
مهریه دادن و یا مهریه ندادن در فسخ نکاح بستگی به نزدیکی زوجین باهم دارد. نکته مهم دیگر که باید گفت این است که اگر مردی مهریه را قبل از نکاح کامل پرداخت کرده باشد و نکاح به دلیل فسخ از بین برود مرد می‌تواند تمامی مهریه را از زوجه خود مطالبه کند.
دقت در انتخاب افراد، رعایت صداقت متقابل در ازدواج، عدم دخالت در تصمیم‌گیری‌های دیگران در ازدواج و آشنایی به قانون می‌تواند ضامن شکل‌گیری یک ارتباط سالم در تشکیل خانواده باشد و طرفین عقد باید با چشمان باز و با تحقیقات کافی نسبت به پذیرش این قرارداد اقدام کنند تا پشیمانی به بار نیاید.
موسسه حقوقی عدالت آریایی با بهترین وکیل کلاهبرداری در حل مشکلات حقوقی کنار شماست.
