دو گروه مشمول بیمه بیکاری هستند، یکی کارکنان رسمی که غیر ارادی بیکار می‌شوند و دیگر قراردادی‌هایی که قراردادشان به پایان رسیده است. بیکار از نظر قانون بیمه بیکاری، بیمه شده ای است که بدون میل و اراده خود بیکار شده و آماده به کار باشد. براساس این قانون، چنانچه بیمه شده ای به علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه مربوطه و به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تائید شورایعالی کار ، بیکارموقت شناخته شود و همچنین بیمه شدگانی که به علت حوادث غیرمترقبه مانند سیل ، زلزله ، جنگ ، آتش سوزی بیکار شوند، می توانند از مقررات این قانون استفاده نمایند .تشخیص ارادی یا غیرارادی بودن بیکاری بیمه شده، برعهده کمیته ای متشکل از نمایندگان این سازمان واداره کارو امور اجتماعی محل اشتغال بیمه شده است.
چند نکته مهم
کارگران فصلی در صورتی که صرفاً در اثنای فصل کار اخراج گردیده و بیکاری آنها بلا اراده تشخیص داده شود مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند بود.بیکاران دارای قرارداد کار با مدت معین در صورتی که براساس رأی مراجع حل اختلاف در اثنای مدت قرارداد اخراج گردیده باشند مشمول استفاده از بیمه بیکاری خواهند بود.
افراد شاغل در کارهایی که ماهیت آن جنبه دائمی دارد و براساس قرارداد کار در مدت معینی مشغول کار بوده اند، با تشخیص واحدهای کار و اموراجتماعی ، در صورتی که در پایان قرارداد بیکار شوند مورد حمایت قرار گرفته و مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند شد.
بیکار کیست؟
از منظر قانون، بیکار به شخص یا اشخاصی اطلاق می‌گردد که بدون میل و اراده خود از کار بیکار شده و آماده کار باشند. مثال این مورد، کارگرانی هستند که به دلیل عدم نیاز کارفرما به ادامه همکاری یا عدم تفاهم بین طرفین، توسط کارفرما اخراج شده یا به علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه و محل کار، تعدیل نیرو شده‌اند.
لذا طبق این تعریف، در صورتی که کارگر:
- با میل و رضایت حقیقی خود، شغل را ترک نموده.
- استعفا دهد .
- قرارداد وی در موعد مقرر خاتمه یابد.
شمول عنوان بیکار بر وی ،وجاهت قانونی ندارد.
شرایط برخورداری از بیمه بیکاری چیست؟
بیمه شدگان بیکار در صورت احراز شرایط زیر، استحقاق دریافت مقرری را خواهند داشت:
- (در قرارداد کار دائم)،کارگران تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی موضوع ماده 148 قانون کار، باید قبل از بیکار شدن حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشند.در صورتی که بیکاری برای بیمه شده ناشی از بروز حوادث قهریه مثل سیل، زلزله، جنگ یا آتش سوزی باشد، بدون داشتن سابقه حق بیمه 6 ماه، می‌تواند از بیمه بیکاری استفاده نمایند.بیمه شدگانی که حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه قبل از بیکار شدن داشته باشند و به حکم ماده ۳۶ قانون تأمین اجتماعی مسئولیت پرداخت حق بیمه سهم کارفرما و شخص بیمه شده به عهده کارفرما بوده و تأخیر کارفرما در پرداخت حق بیمه یا امتناع از پرداخت آن دلیل عدم ثبت سابقه باشد،تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می گیرند.
- شخص مکلف است ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری، با اعلام مراتب بیکاری به واحد کار و امور اجتماعی محل، کتبا آمادگی خود را جهت اشتغال به کار تخصصی و یا مشابه آن اطلاع دهد.چنانچه بیمه شده بیکار نتواند ظرف 30 روز مراتب فوق را اعلام دارد و عذر موجه داشته باشد (نظیر ناآگاهی از قانون، بعد مسافت، بیماری اقربا درجه یک، فوت اقوام درجه یک و دو، شرایط نامساعد جوی و….) مدت مذکور، با تأیید هیئت حل اختلاف اداره کار و امور اجتماعی محل تا 3ماه (نود روز) قابلیت افزایش خواهد داشت.
- در صورتی که قرارداد بیمه شده از نوع قرارداد کار موقت یا کار معین باشد،شمول بیمه بیکاری برای کارگر زمانی است که بیمه شده، سابقه کاری حداقل یک سال را در آخرین کارگاه به انضمام پرداخت حق بیمه داشته باشد.استثنای بند 2 بالا مبنی بر عدم اعلام بیکاری با عذر موجه،در قرارداد کار موقت و کار معین نیز جاری است.
- شرکت در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی اداره کار و امور اجتماعی و تقدیم گواهی شرکت به شعب تأمین اجتماعی به فاصله دو ماه یکبار.
- در صورتی که کارگر بیکار شده، در زمان دریافت مقرری بیکاری، به شغلی گمارده شود که میزان حقوق و مزایای آن از مقرری بیمه بیکاری تخصیص یافته کمتر باشد، همچنان تحت پوشش بیمه بیکاری بوده و مابه‌التفاوت دریافتی از حساب صندوق بیمه بیکاری پرداخت خواهد شد.
مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری
مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه شدگان واجد شرایط، به سابقه پرداخت حق بیمه از سوی آنان بستگی دارد و در هر حال مدت آن از 36 ماه برای بیمه شدگان مجرد و 50 ماه برای بیمه شدگان متأهل و متکفل بیشتر نیست.
نحوه محاسبه بیمه بیکاری افراد متاهل و مجرد
میزان مقرری روزانه بیمه‌شده بیکار معادل 55 درصد متوسط مزد یا حقوق و یا کارمزد روزانه بیمه‌شده می‌باشد، به مقرری افراد متاهل یا متکفل، (تا حداکثر 4 نفر از افراد تحت تکفل) به ازاء هر یک از آنها به میزان 10 درصد حداقل دستمزد افزوده خواهد شد، در هر حال مجموع دریافتی
شرایط قطع مقرری بیمه بیکاری
بیمه شده مجددا به کار اشتغال یابد.
بیمه شده بیکار بدون عذر موجه از شرکت در دوره های کارآموزی یا سواد آموزی خودداری کند.
بیمه شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری کند.
بیمه شده بیکار، مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی یا از کارافتادگی کلی شود.
بیمه شده با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار اولیه برگردد.
مدت زمان استحقاقی بیمه شده برای دریافت مقرری بیکاری خاتمه یابد.
بیمه شده فوت نماید.
مدارک لازم برای دریافت بیمه بیکاری چیست؟
- اصل و کپی یکسال آخر قرارداد کار یا رای صادر شده
- نامه عدم نیاز کارفرما(در این نامه ذکر می شود که از چه تاریخی کارفرما دیگر به کارگر خود نیازی ندارد. نکته قابل توجه این است که این تاریخ باید یک روز بعد از تاریخ پایان قرارداد باشد.)
- عکس ۴*۳ جدید (۴ قطعه)
- اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
- اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه
- اصل و کپی کارت ملی
- اصل و کپی گواهی کار از شرکت
- اصل و کپی کارت پایان خدمت (فقط برای آقایان)
- کپی صفحه اول دفترچه بیمه
ماده 165 قانون کار چیست؟
در صورتی که هیات حل اختلاف، اخراج کارگر را غیرموجه تشخیص داد، حکم بازگشت کارگر اخراجی و پرداخت حق‌السعی او را از تاریخ اخراج صادر می‌کند و در غیر این صورت (موجه بودن اخراج) کارگر، مشمول اخذ حق سنوات به میزان مندرج در ماده ۲۷ این قانون خواهد بود.
چنانچه کارگر نخواهد به واحد مربوط باز گردد، کارفرما مکلف است که بر اساس سابقه خدمت کارگر به نسبت هر سال ۴۵ روز مزد و حقوق به وی بپردازد.
موسسه حقوقی عدالت آریایی با بهره گیری از بهترین وکیل حقوقی تهران تا انتهای مسیر حقوقی همراه شماست.
