برای بررسی اینکه عقد مزارعه چیست ابتدا باید گفت عقد عبارت است از اینکه: ” یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آنها قرار بگیرد ”
بهترین وکیل در تهران در باب عقد مزارعه ادامه می دهید که به بیان ساده تر وقتی یک نفر با یک نفر دیگر درباره موضوعی توافق می کنند، عقد صورت می گیرد. مزارعه در لغت به معنای زراعت کردن و عقد زراعت می باشد. عقد مزارعه از جمله عقودی است که همانند برخی از عقود در جامعه کمتر شناخته شده است اما همواره کاربرد و تاثیرات خود را دارد . عقد مزارعه در قانون مدنی بیان شده است و مواد 518 الی 542 این قانون به عقد مزارعه و ارکان و شرایط این عقد پرداخته شده است. عقد مزارعه بدین صورت است که فردی زمین زراعی خود را مدتی به دیگری می دهد و فرد دیگر باید مقداری از محصول را به صاحب زمین بدهد ، این تعریف بیان شده صورتی کلی از این عقد می باشد .
عقد مزارعه
بهترین وکیل قرارداد در تهران در باب عقد مزارعه توضیحی به این شرح ارائه میدهد:
در ماده ۵۱۸ قانون مدنی می خوانیم:“مزارعه عقدی است که به موجب آن احد طرفین زمینی را برای مدت معینی به طرف دیگر می دهد که آن را زراعت کرده و حاصل را تقسیم کنند. ” در مورد این نوع عقد از مواد ۵۱۸ تا ۵۴۲ قانون مدنی شرح داده شده است.
مزارعه در لغت به معنی همکاری در کشت و زرع است. به موجب این ماده به همان صورت که در متن ماده مشخص شده است، یکی از طرفین عقد در زمین دیگری به کشاورزی می‌پردازد و محصول را آن طور که در عرف و قانون رایج و به صورت متداول است تقسیم می‌کنند. یکی از شرایط عقد مزارعه آن است که تمام محصول به یکی از طرفین اختصاص داده نشود.
به عبارت دیگر صاحب زمین جایز است زمین خود را در ازای قسمتی از محصول در اختیار دیگری قراردهد. بدین صورت زمین و بذر از او ( مالک زمین) ، زراعت و آبیاری و مراقبت به عهده عامل ( کسی را که زراعت می‌کند) باشد.لازم به ذکر می باشد در این عقد لازم نیست مزارع مالک زمین باشد بلکه کافی است مالک منافع زمین باشد و یا به صورت وکالت و یا ولایت، قیومت و … بتواند در مورد عقد مزارعه تصمیم گیری نماید.
شرایط عقد مزارعه
عقد مزارعه شرایطی دارد که در این قسمت به بررسی این شرایط می پردازیم. باید در این جا به این نکته اشاره کنیم که اگر با امور ملکی از این قبیل سر و کار دارید، مشاوره تخصصی با بهترین وکیل ملکی در تهران را در اولویت خود قرار دهید. شرایطی که از آن یاد کردیم از قرار زیر است:
- مدت عقد: در مورد این نوع عقد باید مدتی که برای مزارعه و عامل مشخص و معین بوده و به صورتی ماه یا سال آن مشخص باشد در مواردی که مدت در عقد مزارع مشخض نیست. الزام یا التزام طرفین عقد مجهول و یا نامعین است عقد مزارعه امکان پذیر نخواهد بود. نمونه ای دیگر در مورد مدت این عقد برای مثال: اگر برای کشت گندم فقط ۶ ماه پاییز و زمستان را قرار دهند، در حالی که گندم در بهار می‌روید، چنین عقدی باطل است، زیرا هدف طرفین از کشت گندم حاصل نمی‌شود.
- تعیین نوع زراعت: طرفین این عقد باید محصولاتی را که کشاورز می‌خواهد بکارد را معین و مشخص نمایند و درصورت عدم تعیین زراعت توسط طرفین عقد به نوعی، انصراف نسبت به ادامه عقد می باشد عقد صحیح و در غیر این صورت، باطل است.
- تعیین مخارج: طرفین این نوع عقد ملزم هستند مخارجی که جهت امور کشاورزی نیازمند هستند معین و مشخص کرده، برای نمونه محصولاتی از جمله بذر، کود و … که نیازمند امر زراعت و کشاورزی است باید مشخص گردد زیرا که در صورت عدم تعیین اینگونه موارد عقد مزارعه باطل خواهد بود.
ارکان عقد مزارعه
برای آنکه هر عقدی تحقق یابد، باید ارکان آن موجود باشد. این ارکان برای عقد را در ادامه به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم. لازم به ذکر است که امور مربوط به قرارداد ها اغلب حقوقی اند. این در حالی است که اگر با امور کیفری سر و کار دارید، پیشنهاد ما به شما، مشاوره تخصصی با بهترین وکیل کیفری در تهران می باشد.
ایجاب و قبول عقد مزارعه
از شرایط اساسی عقد مزارعه وجود ایجاب و قبول می باشد. باید طرفین عقد با گفتن صیغه ایجاب و قبول عقد را انجام دهند. گفتن ایجاب و قبول، به هر گونه‌ای و هر صورتی که دلالت بر معنای آن داشته باشد، صحیح است. زیرا در واقع انشا، حاکی از امر و قصدی است که ابراز آن به هر شکلی صحیح است. قصدی که مالک ابراز می‌کند، ایجاب و پذیرفتن زارع، قبول محسوب می‌شود.
شرایط متعاملین (مالک و عامل) در عقد مزارعه
شرایطی که از آن به عنوان شرایط متعاملین عقد مزارعه یاد می کنیم عبارت اند از:
- عقل: طرفین عقد اگر مجنون باشند عقد باطل است.
- بلوغ : باید به سن قانونی رسیده باشند که بتواند اموری که مربوط به عقد است را انجام دهند.
- عدم حجر : دو طرف عقد نباید به دلیلی از جمله سفاهت و یا ورشکستگی از تصرفات مالی در دارایی های خود ممنوع شده باشند البته باید به این نکته توجه داشت که ورشکسته بودن کشاورز خلالی به عقد مزارعه وارد نمی کند چون “صرفا” کشاورزی کردن تصرف مالی به حساب نمی آید.
- مالکیت ملک یا اصل درختان : زارع باید به صورت بالفعل مالک عمل خود باشد برای مثال اگر زارع در مدت زمان عقد مزارعه اجیر دیگری است، در واقع مالک عمل خود نخواهد بود و در این حالات مزارعه صحیح نیست، همچنین مالک بتواند به صورت بالفعل و هر زمان بخواهد در ملک خود تصرف کند بنابراین نباید زمین در رهن کسی دیگر باشد.
- اختیار: در این عقد باید اختیار وجود داشته باشد و و در عقد اجبار و اکراه برای طرفین نباشد.
موارد فسخ عقد مزارعه
عقد مزارعه چگونه فسخ می گردد؟ در پاسخ باید به موارد زیر اساره کنیم:
- خروج زمین از قابلیت انتفاع که طبق ماده ۵۲۷ قانون مدنی عقد منفسخ می‌شود. بر اساس این ماده، هر گاه زمین به واسطه فقدان آب یا علل دیگر از قبیل، از قابلیت انتفاع خارج شود. رفع مانع ممکن نباشد عقد منفسخ می‌شود.
- فوت عامل با شرط مباشرت وی در عقد که طبق ماده ۵۲۹ قانون مدنی عقد منفسخ می‌شود. طبق این ماده، عقد به فوت متعاملین یا یکی از آنها باطل نمی‌شود، مگر اینکه مباشرت عامل شرط شده باشد، در این صورت به فوت او منفسخ می‌شود.
موارد بطلان عقد مزارعه
اگر در مورد بطلان عقد مزارعه سوال دارید باید با موارد زیر آشنا شوید:
- عدم اهلیت طرفین عقد یا یکی از آنها
- عدم قابلیت کشت زمین
- عدم وجود زمین
در هر زمان یکی علل بروز پیدا کند. اگر در زمین کشت و زرع نشده باشد. زمین و موارد دیگر در زمین به صاحبشان باز می گردد. اما چنانچه در زمین کشت و زرع انجام شده باشد. تمامی محصولات بر طبق ماده ۵۳۳ قانون مدنی به صاحب بذر تعلق می گیرد. طرف دیگر عقد مستحق اجرت المثل می شود. و همچنین است اگر بذر موجود متعلق به عامل و مزارع باشد. محصول به صورت مساوی یا بر طبق توافق تقسیم می گردد. در مورد دیگر اگر بذر موجود متعلق به شخص سوم ( شخص ثالث ) باشد. تمامی محصولات متعلق به شخص ثالث می باشد. شخص ثالث بایستی اجرت المثل عامل و مزارع را پرداخت نماید.
این عقد و مساقات جزء قرارداد لازم اند. در ابتدا باید گفت اصل بر لازم بودن است مگر اینکه خلاف آن مشخص شود و یا قانون گذار مواردی را استثنا کرده باشد و عقد لازم بدین معنی است هیچ کدام از طرفین حق برهم زدن عقد را ندارند.
موسسه حقوقی بین المللی عدالت آریایی با بهره گیری از بهترین وکیل کلاهبرداری تهران تا انتهای مسیر حقوقی همراه شماست.
