به‌طور کلی، طبق یک تعریف رایج، جرم قتل عبارت است از سلب حیات از دیگری. وقتی شخصی جان شخص دیگری را بگیرد جرم قتل واقع می‌شود. این جرم در گروه جرایم علیه اشخاص جای می‌گیرد، زیرا نسبت به یک شخص و یک انسان واقع می‌شود. به‌طور کلی جرم و جنایت بر نفس (جان) که باعث وقوع جرم قتل می‌شود، سه دسته است که در ادامه هرکدام را جداگانه بررسی می‌کنیم.
قتل عمد
قتل عمد یکی از موارد جرم عمدی است . قتل عمد به معنای کشتن غیر قانونی یک انسان زنده با تصمیم و اراده قبلی است مثل اینکه کسی نقشه قتل دیگری بکشد و بر اساس آن اقدام به کشتن فرد مورد نظرش کند . قتل عمد انواع مختلفی را شامل می شود و دامنه گسترده ای دارد از جمله خفه کردن دیگری ، چاقو زدن ، کشتن با اسلحه ، فرو بردن سر کسی در آب ، تزریق و انواع مختلف دیگری . نکته مهم در همه این موارد این است که قاتل باید از قبل قصد و اراده انجام این کار را داشته است و به اصطلاح قصد عملی کردن نقشه هایش را دارد .
مجازات جرم قتل عمد
جرم قتل عمد دارای مجازات قصاص نفس است. یعنی اولیای دم مقتول (مقصود از اولیای دم، ورثه‌ی شخص مقتول به جز زوج و زوجه است.) میتوانند خواهان قصاص یعنی کشتن قاتل شوند. البته در مواردی دو طرف میتوانند صلح و گذشت کنند یا اینکه به جای قصاص، دیه برای مقتول اخذ کنند. که طبق آخرین نرخ اعلام شده در سال ۹۵، دیه‌ی انسان کامل ۱۹۰ میلیون تومان است که در جنایات عمدی‌ای که مستوجبِ قصاصِ قاتل است اما قصاص صورت نگرفته و دیه باید پرداخت شود ظرف ۱ سال باید به خانواده مقتول تأدیه شود. از سوی دیگر در چنین فرضی که شخص مرتکب قتل عمد شده اما قصاص صورت نمی‌گیرد، علاوه بر پرداخت دیه، مرتکب به مجازات ۳ تا ۱۰ سال حبس نیز محکوم می‌شود.
قتل غیر عمد
قتل غیر عمد، خود به دو گروه شبه عمد و خطای محض تقسیم می‌شود.
قتل شبه عمد
قتل شبه عمد
تصور کنید کسی معلمی ، شاگردش را با هدف تادیب و تربیت کردن کتک بزند ولی این کار او باعث شود که کودک بمیرد . کودک بر اثر ضرب و شتم معلم فوت کرده است اما معلم قصد کشتن او را نداشته است . به این نوع قتل ، قتل شبه عمد می گویند . در واقع قتل شبه عمد ، قتلی است که قاتل تنها در عمل قصد داشته ولی قصد کشتن دیگری را نداشته است ؛ در مثالی که زده شد معلم ، شاگرد را کتک زده است اما قصد کشتن او را نداشته است .
نکته مهم : قتل در صورتی شبه عمد محسوب می شود که وسیله مورد استفاده برای آن قتاله و کشنده نباشد مثلا زدن با خط کش نوعا موجب کشتن نمی شود اما زدن با چاقو نوعا موجب کشتن می شود . بنابراین حتی اگر مرتکب بگوید من با چاقو زدم اما قصد کشتن نداشتن ، قتل عمد محسوب می شود .
به طور کلی برای تشخیص قتل شبه عمد می توان گفت در صورتی که مرتکب بر اثر تقصیر یا جهل به موضوعی و یا اینکه قصد کشتن نداشته است ، فردی را بکشد ، قتلش شبه عمد محسوب می شود و مجازات آن پرداخت دیه و مجازات تعزیری ( معمولا حبس ) است .
قتل خطاء محض
قتل خطاء محض همانطور که از نام آن بر می آید ناشی از یک خطای کامل است . در واقع در قتل خطاء محض مرتکب نه در عمل و نه در نتیجه قصد کشتن دیگری را ندارد . مثل وقتی که کسی به سمت پرنده ای شلیک می کند ولی تیر به یک انسان اصابت می کند . البته باید دقت کرد مرتکب در این حالت در شلیک کردن دچار تقصیر نشده باشد و احتمال اینکه تیر به یک انسان بخورد ندهد . یا مثلا کسی که در حالت بیهوشی مرتکب جرمی می شود یا اینکه جرم توسط کودک صغیری انجام شود .
مجازات جرم قتل خطای محض
قتلِ خطا همانند قتل شبه عمد مستوجب پرداخت دیه است. با این تفاوت که در شبه عمد دیه توسط خود مرتکب پرداخت می‌شود اما در خطای محض، عاقله‌ی مرتکب، ملزم به پرداخت دیه هستند. عاقله عبارت است از بستگان و خویشان ذکورِ (مرد) نسبی قاتل به ترتیبِ طبقاتِ ارث. مثل پدر، پدر بزرگ، فرزند پسر، برادر، عمو، دایی و … . مبنای پرداخت دیه توسط این افراد در قتل خطای محض فقه است.
موسسه حقوقی بین المللی عدالت آریایی با بهره گیری از بهترین وکیل حقوقی تهران تا انتهای مسیر حقوقی همراه شماست.
منبع: گوگل
